E-cultuur

De term e-cultuur werd door het Nederlands Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap omschreven in de 'Beleidsbrief eCultuur' uit april 2002. Hierin werd e-cultuur aangeduid als 'het artistieke gebruik van nieuwe media, alsmede de creatieve inbreng van kunstenaars en vormgevers bij de ontwikkeling van digitale toepassingen (software, interfaces en content); digitale ontsluiting van de kunstschatten, cultuurhistorische en andere informatie waarover musea de fundamenten van ons dagelijks leven en onze en archieven beschikken; de rol van de bibliotheken als toegangspoort tot en wegwijzer naar betrouwbare digitale informatie; de internetactiviteiten van de publieke omroep en digitalisering van het audiovisuele productieproces, mede met het oog op interactieve breedbandige toepassingen. ' [3]

Voordat de term e-cultuur echter werd overgenomen, werd in de beleidsnota Pantser of Ruggegraat al 'op verschillende plaatsen gesproken over de rol van de nieuwe media, zoals de 'stormachtige ontwikkeling in de techniek van de informatievoorziening een van de belangrijkste veranderingen in de maatschappij.'[4]

Digitale media en cultuur in Nederland
De historie van de term gaat echter verder terug. In 1996 richtten verschillende instellingen waaronder V2_, Waag Society en STEIM het Virtueel Platform op. Het eerste beleidsplan van het platform, 'From DADA to DATA'[4], vermeldde het belang van de ontwikkeling van digitale media en cultuur in Nederland en manieren waarop dit uitgewerkt zou kunnen worden.

Met de opmars van informatie- en communicatietechnologie (ICT) veranderen, 'opvattingen, vaardigheden en gedragingen die een centrale rol spelen in het dagelijks leven.'

In de publicatie 'E-culture: cultural policy for innovation' van Virtueel Platform duikt de term e-cultuur op in Nederlandse context: 'One of the key tasks of Virtual Platform is to advise the Ministry of Education, Culture and Science on its policy concerning new media and culture -what could be referred to as 'E-culture', or Electronic culture (as opposed to E-commerce).'[5].

Michiel Schwartz schreef in juni 1999, op verzoek van toenmalig staatssecretaris voor Cultuur en Media, Rick van der Ploeg een beleidsessay over digitale media en cultuurbeleid met de titel 'Cultuur als confrontatie: 'Digitale Media in de technologische cultuur'[6]. Hierin werden wel latere richtlijnen die ook in de 'Beleidsbrief eCultuur' uit 2002 werden gebruikt uiteengezet, maar de term e-cultuur werd hierin nog niet genoemd.[2]

In juni 2002 werd e-cultuur door het Sociaal en Cultureel Planbureau verder onderzocht in de publicatie 'E-cultuur: Een empirische verkenning.'[7] In deze publicatie onderkennen de auteurs dat met de opmars van informatie- en communicatietechnologie (ICT), 'opvattingen, vaardigheden en gedragingen die een centrale rol spelen in het dagelijks leven', veranderen. In de studie worden de contouren geschetst van een geleidelijke culturele verandering, waarbij een transformatie van woord- of beeldcultuur naar een e-cultuur wordt onderzocht.

Culturele implicaties van digitalisering
In juni 2003 publiceerde de Raad voor Cultuur het rapport 'eCultuur: van i naar e'[8] waarin een advies werd gegeven aan het ministerie van OCW over de digitalisering van cultuur en de implicaties voor cultuurbeleid . E-cultuur wordt in het rapport als volgt omschreven: 'E-cultuur is niet 'iets met computers'. De culturele implicaties van digitalisering reiken veel verder dan het instrumenteel benutten van de technische mogelijkheden. E-cultuur gaat over een nieuwe, digitale dimensie, een tot voor kort ongedacht medium waar de bestaande cultuur zich toe moet verhouden en waarin nieuwe cultuur wordt gegenereerd.'[8]

In hetzelfde rapport wordt de geleidelijke implementatie van e-cultuur in beleidsnotities vermeldt: 'Een paar jaar geleden heette het nog ‘ict en cultuur’ als er in beleidsnotities werd gesproken over digitalisering of nieuwe media in de kunst- en cultuursector. De adviesaanvraag van de Staatssecretaris van Cultuur uit 2002 gebruikt de term eCultuur. Dat is geen toeval. Het impliceert een behoefte aan een nieuw soort beleid.'[8]

De culturele implicaties van digitalisering reiken veel verder dan het instrumenteel benutten van de technische mogelijkheden.

In de Vlaamse publicatie 'E-cultuur: Bouwstenen voor praktijk en beleid' uit 2007 wordt vermeld dat Nederland op het gebied van e-cultuur 'de interessante beweging maakte van een aantal aparte beleidsnotities naar een integrale visie op de invloed van digitalisering op cultuur.' Met deze integrale visie wordt het rapport 'eCultuur: van i naar e' bedoeld. [1]

Op 22 juni 2007 verscheen de beleidsnota Kunst van Leven, waarin 'Innovatie en e-cultuur' een van de 5 speerpunten van het nieuwe beleid.[9] In deze nota wordt Virtueel Platform, voorheen expertisecentrum voor e-cultuur, ook de taak toegekend van sectorinstituut op het terrein van 'kunst en nieuwe media'.

Gebruik
Sinds de implementatie zijn verschillende schrijfwijzen voor de term e-cultuur gebruikt. Uiteindelijk is door het (beoogd) sectorinstituut voor e-cultuur, Virtueel Platform, gekozen om dezelfde schrijfwijze als 'e-mail' en andere 'e-' gerelateerde termen te hanteren, waardoor de correcte schrijfwijze nu e-cultuur is. Ook de Raad voor Cultuur gebruikte in de publicatie 'Basisinfrastructuur 1.0' uit 2008 de schrijfwijze 'e-cultuur' [10] en niet langer eCultuur. Ook in Vlaanderen gebruikt men de schrijfwijze e-cultuur.

Bronnen
1. Dirk de Wit en Debbie Esmans (red.) E-cultuur: Bouwstenen voor praktijk en beleid. Leuven: Acco (2006).
2. a b Nettime-nl Archief. Aankondiging Debat E-cultuur (2005).
3. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Beleidsbrief eCultuur (april, 2002).
4. a b Virtueel Platform. From DADA to DATA (februari, 1996).
5. Virtueel Platform. E-culture: Cultural Policy for Innovation. Amsterdam: Virtueel Platform (juli, 1999)
6. Schwarz, M. Cultuur als Confrontatie: Digitale Media in de technologische cultuur (juni, 1996)
7. Sociaal en Cultureel Planbureau. E-cultuur: Een empirische verkenning (juni, 2002).
8. a b c Raad voor Cultuur. eCultuuur: Van i naar e. (juni, 2003)
9. Virtueel Platform. 'E-cultuur speerpunt cultuurnota: Virtueel Platform sectorinstituut'.
10. Raad voor Cultuur. Basisinfrastructuur 1.0 (2008).

Deze tekst is ook door Virtueel Platform (13-08-2008) op de Nederlandse versie van Wikipedia gezet.