​Frees met Grote Frezen - wat hebben we geleerd?

Op 19 september organiseerde Het Nieuwe Instituut een bijeenkomst van experts op het gebied van computer gestuurd frezen waarin we de democratisering van deze technologie onderzochten. Computergestuurd frezen is vooral bekend als een techniek waarmee je heel precies vormen uit hout kunt zagen.

Frezen is het nieuwe 3D printen

Hoewel de technologie letterlijk al eeuwen bestaat, is het gebruik ervan de laatste jaren steeds goedkoper geworden. Allerlei makers onderzoeken de nieuwe mogelijkheden die dit voor hun praktijk oplevert, en ze bedenken soms ook hele nieuwe praktijken. Volgens sommigen (zoals onze eigen Tal Erez) is deze technologie zelfs belangrijker dan 3D printen: hout groeit overal, en frezen staan ook al in alle grote steden op aarde.

Door de experts bij elkaar te brengen leerden we veel over de 'state of the art' van het veld. Wat kan er, wat willen ze, en waar lopen ze tegenaan?

De productie keten

Tal Erez nam enkele jaren terug deel aan het Design For Download project van Droog Design. Dat project onderzocht hoe personalisering van houten producten (in dit geval kastjes) tot stand kon komen. Klikken we in de toekomst een kastje zelf bij elkaar op een website, en drukken we daara op een een "frees het voor me" knop? Nee, vertelde Tal, daar zijn we nog niet. Er zijn stukjes van de benodigde keten, maar een groot deel is er ook nog niet.

De machines zijn nog niet gebruikersvriendelijk genoeg

Dat werd ook wel pijnlijk duidelijk tijdens de bijeenkomst. Bart Bakker, spin in het web van de Nederlandse fablabs, vertelde dat ie de meeste fablabs de freesmachine van alle machines het minst wordt gebruikt. In tegenstelling tot de al sterk ontwikkelde 3D print keten zijn de frees apparaten nog te moeilijk te gebruiken, is er is geen duidelijke populaire site waar je designs kan downloaden, en zijn er ook geen dominante machines en softwarepakketten, zoals dat bijvoorbeeld wel het geval is met de Makerbot 3D printer.

Bedrijven als Solid Shapes uit Rotterdam waren dan ook niet bang dat hun werk binnenkort geautomatiseerd zou zijn. In tegenstelling tot 3D printen is er nog veel handmatig afstelwerk, want hout is een minder voorspelbaar materiaal dan plastic. Het is, vertelden ze, nog steeds een ambacht om hout goed te zagen.

Enkele voorbeelden uit de deelnemers

Wat je nu ziet is dat er in alle richtingen wordt geëxperimenteerd. Sommige participanten onderzochten Open Source richtingen, andere bekeken nieuwe businessmodellen. Sommige bouwden zo goedkope mogelijk machines, anderen kochten apparaten van 20.000 euro.

Christian Fiebig werkte aan de Impulsive Furnishing Unit, een freesmachine die je op een stapel houten planken zet en die zichzelf dan een weg naar beneden freest. Elke plank wordt een nieuwe tafel of een aantal stoelen. Het ontwerp is open source, en de electronica uit het project bleken best slim gedaan, dus dat deel is ook een open project geworden: Tosqa.

Hot100 Pieter Stoutjesdijk studeerde Cum Laude af op zijn project om hele vluchtelingenhuizen voor Haiti op soortgelijke manier te frezen. In 6 uur kan hij een heel huis frezen, waarbij maar 10% van het hout verloren gaat. En hout, dat gebruikt hij niet eens, hij gebruikt het mileuvriendelijkere Ecoboard, dat hij mede ontwikkeld heeft.

Het eerder genoemde Solid Shapes is een zakelijke en creatieve partner voor partijen die zelf niet te dicht bij de freesmachine willen komen, terwijl iFabrica dan weer een open werkplaats is waar iedereen die dat wil een abonnement op kan nemen, waarna je hun freesapparaten naar harte lust kunt leren gebruiken.

Jaap Vermaas bouwde zijn machine van onderdelen die hij overal en nergens vandaan haalde. Het ontwerp, dat deels gebaseerd is op een bestaade open source laser snijder, maakte hij ook weer open source: iedereen kan het namaken, verbeteren, en die nieuwe ontwerpen weer verder delen.

Conclusie

Frezen zal niet snel zo gemakkelijk en populair worden als 3D printen, dat is duidelijk. Deels is de technologie gewoon een echt ambacht: hout is een weerbarstig materiaal.

Aan de nadere kant is de technologie zeker nog veel gebruiksvriendelijker te maken, en zijn er wel praktijken te automatiseren. Uitdagingen zijn er genoeg: de software is nog te complex, en er is nog geen machine ontwikkeld die de makers-markt heeft veroverd. Maar, wat niet is kan nog komen. Uit de bijeenkomst bleek wel dat genoeg talent er de tanden in aan het zetten is.