Debat met Staatssecretaris van der Laan

Virtueel Platform en Nederland Kennisland organiseerden afgelopen 13 april in De Balie een debat met Staatssecretaris Mw. Medy van der Laan. Het uitgangspunt voor het debat was dat de Nederlandse kenniseconomie cultuur nodig heeft voor het versterken van het innovatieklimaat.

de rol van de overheid
In het openingswoord van Staatssecretaris Medy van der Laan onderstreepte zij de potentie van cultuur voor de ontwikkeling van de kenniseconomie. Over de intrinsieke waarde van cultuur voor de maatschappij, en in het verlengde daarvan de economische waarde van cultuur valt volgens Medy van der Laan niet te twisten. Het was haar in dit debat vooral te doen om welke rol de overheid hierin kan spelen, en welke vorm beleid op dit terrein zou kunnen aannemen. Van belang is vast te stellen of er genoeg organiserend vermogen binnen de sector bestaat, en of er genoeg draagvlak bestaat bij andere sectoren. De uitdaging is dan de inzet van cultuur en creativiteit onder de aandacht te brengen bij de economische sector, zonder daarbij de intrinsieke waarde van cultuur te schaden, en te voorkomen dat cultuur wordt ingezet als instrument.

profilering culturele onderzoek en ontwikkeling en stimuleren allianties
Maar liefst twintig prominenten uit de nieuwe media cultuur, de wetenschap en beleid waren aanwezig om hun visie op dit onderwerp te geven. Belangrijkste thema's in het debat waren het aangaan van allianties met wetenschap en bedrijfsleven, en voorwaarden voor het versterken van de rol van cultuur bij onderzoek en innovatie. Ook ging de aandacht grotendeels uit naar het formuleren van bouwstenen voor nieuw beleid. De erkenning voor de rol van de cultuursector in de kenniseconomie is niet een kwestie van forse investeringen vanuit de cultuurbudgetten, maar de juist een profilering van de cultuursector in onderzoeks- ontwikkelingstrajecten die nu met name gereserveerd zijn voor wetenschappelijke of commerciële partners. De voorstellen van de aanwezige experts worden hieronder samengevat:

Voorstellen vanuit de nieuwe media en cultuursector:
- conventies doorbreken: cultuur heeft een eigen agenda en ontwikkelt zelf projecten, en vraagt hiertoe marktpartijen en de wetenschap op eigen termen aan tafel. Voorkom dat de cultuur wordt ingezet als instrument voor vernieuwing vanuit andere sectoren.

- Innovatie is ook sociaal-maatschappelijk en technologie is zelf cultuur, cultuur stelt maatschappelijke en culturele kwaliteit bij technologie centraal, de culturele sector maakt ICT minder beta, de nadruk ligt op menselijke humane waarden, er is een tussencultuur ontstaan

- Investeringen worden pas gedaan wanneer een prototype is ontwikkeld, ondersteun daarom de onderzoek en ontwikkel fase van projecten zodat projecten onafhankelijk met eigen agenda kunnen worden uitgewerkt, in een later stadium zal het economisch belang zichtbaar worden en zullen marktpartijen een samenwerking aan willen gaan

- Het stimuleren van doorbraakprojecten: sectoroverschrijdende activiteiten, nieuwe terreinen verkennen, kennisvernieuwing vanuit culturele sector en publiek domein.

- Flexibiliteit stimuleren: financiering voor kortlopende projecten, van vooronderzoek en verkenning, vb. een aanjaagregeling als De Digitale Pioniers.

- Het zorgen voor een vervolgstrategie: regelingen die follow-up en follow-through van succesvolle pilotprojecten mogelijk maken.

- Een structureel beleid voeren dat het maken van nieuwe allianties vergemakkelijkt

- Criteria en om aan de huidige onderzoeksprogramma's mee te doen moeten worden geherdefinieerd om deelname van culturele partijen makkelijker te maken.

- In de besluitvorming moeten ook culturele vertegenwoordigers geraadpleegd worden.

- Opstellen van een innovatienota, wat wordt er nu eigenlijk verstaan onder innovatie en research en hoe kan dat gestimuleerd worden

- Er zal meer thematisch beleid gevoerd moeten worden, zoals bij de Europese subsidieregelingen van het IST programma gebruikelijk is, minder instellingenbeleid, vb van thema's: onderzoek mens-machine interactie, vernieuwende interfaces,

- Financiële bonussen voor allianties

- tegelijkertijd ondersteuning van veel kleine en kortstondige projecten, met flexibele criteria die toegankelijk zijn voor een divers groep makers (niet alleen gevestigde culturele instellingen) en voor lange termijn onderzoek door ondersteuning instellingen en versoepeling bovengenoemde landelijke programma's

- onderwijs: phd practice based, er moet een tussenvorm geworden tussen het puur praktijk gerichte onderwijs op de kunstacademies en het fundamenteel en theoretisch gerichte onderzoek aan de universiteiten.

Voornemens van de Staatssecretaris voor cultuur
De Staatssecretaris sloot het debat af met het uitspreken van aantal voornemens en gaf daarmee aan dat zij inderdaad een rol ziet weggelegd voor de overheid om allianties tussen e-cultuur, economie en wetenschap te stimuleren.

- het versterken van de rol van de cultuur in het beleid van het Innovatieplatform

- Het deelnemen aan beleidsontwikkeling op het gebied van industrie, onder leiding van Economische Zaken (overleg met Brinkhorst).

- Erkenning voor de rol van de cultuursector in de kenniseconomie is niet een kwestie van forse investeringen vanuit cultuurbudgetten, maar de profilering van de cultuursector in onderzoeks- ontwikkelingstrajecten die nu met name gereserveerd zijn voor wetenschappelijke of commerciële partners.

- verbreding van selectiecriteria bij grote onderzoeksprogramma's om deelname van culturele partners te stimuleren

- samenstelling besluitvormers

- bij het opzetten van subsidie en onderzoeksprogramma's een programmatische benadering hanteren ipv. Instellingenbeleid voeren.

- nieuwe thematische programma's oprichten die specifiek gericht zijn op de cultuursector en ICT innovatie

- allianties belonen: het belang van het ondersteunen van allianties binnen en buiten de cultuursector op nieuwe media gebied, die vaak een paar jaar nodig hebben om van de grond te komen

- mislukken moet mogen in een leer- en vernieuwingsproces - creëren van vrijheid maar geen vrijblijvendheid