Erfgoed en innovatie: Anne Vroegop

Het eerste interview in de serie is met Anne Vroegop van ontwerpbureau Expozee. Anne Vroegop studeerde Interaction Design aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Met haar projectenbureau Expozee ontwikkelt zij educatiemateriaal in de vorm van interactieve exhibits voor de culturele sector. Bij het ontwerpen van deze interactieve exhibits staat de omgeving, ofwel de context centraal. Daarnaast werkte Anne als curator nieuwe media bij het Zuiderzeemuseum en per 1 juli 2009 gaat ze werken voor Erfgoed Nederland als projectleider e-cultuur.

Een van de interactieve exhibits die Anne Vroegop heeft ontwikkeld is een interactieve video installatie tijdens de Museumnacht 2008. Vanaf een varend museumstuk toonde zij samen met VJ Arnout Hulskamp recent verworven collectie van het Zuiderzeemuseum gemixt met polygoon beelden aan het grote publiek, door het te projecteren op omliggende Amsterdamse grachtenpanden. VJ Arnout Hulskamp mixte de beelden in de vorm van een meer dan levensgroot geprojecteerde fruitmachine. De gemixte beelden waren afkomstig van het Zuiderzeemuseum en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (i.s.m Beelden voor de Toekomst). Met een druk op een knop mixte het publiek de digitale collectie en dingt het tegelijkertijd mee naar diverse prijzen waaronder een romantische overnachting in het museumpark van het Zuiderzeemuseum. Bekijk ter illustratie ook het filmpje op YouTube. Op deze manier wordt het grote publiek op een vermakelijke en informerende wijze geconfronteerd met musea en erfgoed.

De werkwijze van deze installatie staat voor een bredere ideologie over erfgoed die in het werk van Vroegop naar voren komt. Anne Vroegop: ‘Ik wil een bijdrage leveren om de kwaliteit van interacties in musea te vergroten. De bezoeker kan met de video installatie voor het Zuiderzeemuseum vanuit het “nu” naar cultuurhistorische vraagstukken kijken. Hierdoor worden bezoekers aangesproken vanuit hun eigen wereld naar een andere wereld. Veel musea willen nog te graag 'De Waarheid' vertellen. Dit is minder aan de orde in kunstmusea. Kunst is autonoom en staat op zich zelf. Eigenlijk heb ik een conservatieve houding ten aanzien van hoe je naar kunst moet kijken. Interactie met kunst kan zeker wel, maar moet op een zeer zorgvuldige manier ingezet worden, zodat het kunstwerk zijn esthetische ervaring kan behouden.'
 
'Op dit moment is de kwaliteit van interacties in musea vaak nog matig. Vooral voor cultuurhistorische musea zie ik hier een rol voor weggelegd. Hier en daar duiken wel leuke initiatieven op, maar het wordt maar al te vaak ingezet al doel opzich. Dan hoor je: 'Leuk, een Iphone toepassing in ons museum, hip!'

Het museum als content-leverancier
Om juist een jonge generatie kennis te laten maken is het belang van interactiviteit groot. Anne Vroegop: 'Door het gebruik van multimedia wordt het erfgoed toegankelijker voor nieuwe generaties. Het museum wordt laagdrempeliger, vooral voor mensen van mijn eigen generatie, maar ook voor de generatie van mijn ouders. Ik denk dat archieven in de toekomst gaan lijken op de "traditionele" musea van nu en meer dwarsverbanden aangaan met andere instellingen of sectoren.'

'Het museum wordt minder een instelling die de waarheid presenteert, er zal meer dialoog plaatsvinden waarbij meerdere verhalen over de objecten worden vertelt. Bovendien zie ik een rol voor het museum als content-leverancier. Het museum wordt door de interactie met het publiek meer van mensen. Met het gemak waarmee je nu naar de bibliotheek gaat, loop je straks een museum in. Musea worden multifunctioneler en zullen in diverse en mobiele vormen verschijnen. Het begrip E-cultuur zie ik als een soort zee waar erfgoedinstellingen op varen. Het is er nu eenmaal, iedereen zit er midden in en je kunt er niet meer omheen. Omarm het en doe er je voordeel mee.'

De virtuele bezoeker telt nog niet
Musea kunnen ook door middel van sociale netwerken online toegankelijker worden en ook de collectie ontsluiten. Anne Vroegop: 'Facebook, Hyves en LinkedIn zijn voorbeelden van hoe je kunt zoeken naar nieuwe vormen van museumvrienden en de bijbehorende discussies. Mensen verbinden zich aan je museumcollectie en aan het beleid van het museum. Het museum wordt een merk.'

'In de V.S. staan 70-80% van de grote musea op Facebook. Misschien komt dat doordat de meeste musea het daar moeten hebben van particuliere initiatieven, want er is voor dit soort initiatieven nauwelijks subsidie. Bij ons is het subsidiebeleid van de overheid gericht op de fysieke bezoeker. De virtuele bezoeker telt minder of nog niet mee, waardoor online activiteiten voor musea niet aantrekkelijk zijn om flink in te investeren. Bovendien is het nog steeds lastig om het gedrag van virtuele museumbezoekers vast te leggen en daar conclusies uit te trekken. Er bestaan uiteraard technische hulpmiddelen die bijhouden hoeveel bezoekers er op de website komen, welke pagina’s er bekeken worden en hoe lang ze op een pagina blijven maar deze zijn ontoereikend.'

'Als oplossing zouden musea structurele investeringen moeten doen, door bijvoorbeeld een nieuwe media afdeling te initiëren. ICT kennis en creativiteit kunnen zo het museum worden binnengehaald. Ook kan er dan in een lab-achtige omgeving geëxperimenteerd worden met multimedia in musea. Momenteel zijn er helaas nog teveel Nederlandse musea die op ad-hoc basis nieuwe media projecten initiëren, waarbij het inhuren van exteren een grote investering is.'

'Het museum kan goed een "content-leverancier" worden en meer samenwerkingen aangaan met grote bedrijven zoals Albert Heijn of de ANWB. Of met de vrijetijdsindustrie, denk aan bioscopen. Meer experimenteren. Het museum heeft de content en expertise waar in andere partijen wellicht interesse in hebben.’

De status van e-cultuurprojecten in Nederland
Anne Vroegop: 'In Nederland vind ik dat er te weinig voorbeelden van geslaagde e-cultuurprojecten zijn. De meeste ontwerpen zijn niet heel bijzonder omdat je kunt merken dat deze gemaakt zijn door mensen die niet uit het museale veld komen, waardoor het vaak een eenmalig op zichzelfstaand, niet duurzaam of niet open source project is. De Waag Society en TWV media hebben wel innovatieve museale ‘game’ projecten ontwikkeld.
Een ander goed voorbeeld? Het "World Beach Project" van het Victoria and Albert Museum: mensen over de hele wereld kunnen hun kunstwerkjes met kiezelstenen op het strand fotograferen en uploaden in Google Maps. Een soort mondiale ‘land-art tentoonstelling’, het is een prachtig voorbeeld van digitale publieksparticipatie met kunst.'

Dit artikel is het eerste deel in een vierluik over Erfgoed en Innovatie, die in juli 2009 wordt gepubliceerd op de website van Virtueel Platform.