How do you do: Blender deelt het geheim van open source communities

Open source software geeft ontwikkelaars de mogelijkheid om (gratis) toegang te krijgen tot de broncode van de software, deze aan te passen naar de eigen wensen en zo gezamenlijk het product verder te ontwikkelen. Blender is gratis te downloaden en wordt onderhouden en doorontwikkeld door een internationale community.

Tijdens How do you do, 25 november tijdens STRP 2011, komt open source ook uitgebreid aan bod. Een van de creatieve professionals die je hierover kunt spreken is Jeroen Bakker van At mind en Blender.

'Zoals Blender zich heeft georganiseerd, dat zie je eigenlijk nergens op deze manier terug.'

Jeroen Bakker maakt sinds 2006 deel uit van de Blender community. Samen met zijn At mind collega Monique Dewanchand werkt hij aan Blender, waar ze bekend staan als 'andersdenkenden'. Een naam die ze over hebben gehouden aan hun eerste toepassing voor Blender, waarmee bestanden makkelijker gevonden kunnen worden.

Kimberley Spreeuwenberg sprak voor Virtueel Platform met Jeroen Bakker om te achterhalen hoe je een open source project succesvol maakt, hoe zo'n community functioneert, en hoe je ervoor zorgt dat het project verder ontwikkelt.

Open source om te overleven
Jeroen legt uit hoe Blender ooit ontstaan is: “Vroeger was Blender een closed source product, gericht op verkoop. Blender werd vervolgens in 1998 beschikbaar als freeware. Na wat experimenten met freeware/shareware modellen is het in 2002 open source geworden. In die tijd kreeg Blender ook te maken met de internetbubble die barstte.”

'Als je een product zo goed kent en er dingen mee maakt, dan is er een overlevingsdrang waardoor je er verder mee wilt.'

“Er was toen de keuze: of we zorgen ervoor dat we betaling ontvangen voor de broncode, of de software houdt op te bestaan. Maar als je een product zo goed kent en er dingen mee maakt, dan is er een overlevingsdrang waardoor je er verder mee wilt.”

“Het is uiteindelijk Blender Foundation oprichter Ton Roosendaal die een actie start om Blender vrij te kopen. De internationale community van gebruikers heeft vervolgens geholpen om dit mogelijk te maken. Iedereen legde een klein bedrag in en uiteindelijk is de broncode door de community opgekocht en open source geworden.”

De community: vrij en uniek
De ‘we’ waar Jeroen naar refereert in de vorige alinea is de community van Blender, een unieke internationale gemeenschap die alle vrijheid krijgt om mee te werken aan de software: “Bij sommige projecten staat er bijvoorbeeld een commercieel bedrijf achter. Maar zoals Blender zich heeft georganiseerd, dat zie je eigenlijk nergens op deze manier terug.”

Er is de basis van de Blender Foundation [...]. Zonder hen is Blender in zijn huidige vorm niet mogelijk

“Bij Blender kan iedereen, van over de hele wereld, doen en laten wat hij of zij wil. Het is eigenlijk vrijheid, blijheid." Buiten deze mogelijkheid voor een community is er wel degelijk de basis van de Blender Foundation / Blender Institute waar momenteel vijf mensen voltijd voor werken, waaronder drie ontwikkelaars die ondersteunend werk doen. Zonder hen is Blender in zijn huidige vorm niet mogelijk.

Jeroen vervolgt: “Er zijn bijvoorbeeld kleine studio’s die zeggen ‘ik kan beter werken als dit stuk van de software anders werkt’. Dan veranderen ze dit zelf, of ze huren iemand in om dat aan te passen. Uiteindelijk komen deze aanpassingen dan weer terug in de community, bruikbaar voor anderen.”

Voor Jeroen's eigen bedrijf At mind is Blender een speeltuin om nieuwe technologieën toe te passen: “At mind is van oorsprong een technologiebedrijf. We zoeken altijd een gebied uit waarvoor we nieuwe technologie kunnen toepassen in Blender. Voor ons is Blender meer een speeltuin, waarin we kunnen uitproberen.”

Ontwikkeling
Om projecten rond te krijgen zodat de ontwikkeling verder gaat, werkt Blender ook met sponsoring. Voor Compositor, een tool voor Blender die hetzelfde doet voor film als Photoshop doet voor foto's, is sponsoring dé manier geweest om het project van de grond te krijgen. Dit vergt wel veel tijd en inzet.

Compositor (foto: screenshot Blender)

Jeroen: “Zes maanden voordat wij met Compositor begonnen hebben we een prototype gemaakt. Dit hebben we gebruikt om aan de community te laten zien wat het project uiteindelijk op gaat leveren. Dat maakte het tastbaar, want de community wist vooraf wat ze zouden krijgen.”

Blender […] maakt gebruik van verschillende businessmodellen en blijft hierin innoveren

“We hebben toen nog drie maanden lang allemaal advertenties op communitysites geplaatst, met de boodschap: ‘Dit project gaat gestart worden, maar alleen als we de sponsoring rond hebben.’ Langzaam maar zeker groeide de steun en uiteindelijk hebben we bereikt wat we wilden bereiken.”

Blender maakt niet alleen gebruik van sponsoring in de vorm van crowdfunding, maar maakt gebruik van verschillende businessmodellen en blijft hierin innoveren: “Vorig jaar hebben we een 'developers fund' opgericht. Hierdoor kunnen studio’s maandelijks een bedrag overmaken dat vervolgens via het Blender Instituut aan een project wordt gegeven. Verdere inkomsten komen onder andere uit de verkoop van boeken en animatiefilms, en het geven van cursussen.”

Sintel en Big Buck Bunny
De animatiefilms, zoals Sintel en Big Buck Bunny, worden niet exclusief ontwikkeld voor verkoop, maar vooral zodat Blender als product een volgende fase in kan gaan. Deze open movies worden door Blender Institute georganiseerd en zijn cruciaal geweest voor de ontwikkeling van Blender.

Jeroen: “Die films worden gemaakt zodat Blender een volgende stap kan zetten. Voordat we begonnen met Sintel was de gebruikersinterface van Blender behoorlijk stroef en was het moeilijk om daar nieuwe dingen in te krijgen. We hebben de film gebruikt om de hele software naar een nieuwe architectuur te krijgen. Dus het succes van de film is dat wij nu veel sneller kunnen ontwikkelen. Dat is vanuit de ontwikkelaars het succes van de film geweest.”

Balanceren tussen communicatie, sponsoring en ontwikkelen
Het geld is leuk, maar zonder ontwikkelaars en dus een sterke community ben je nergens. Belangrijk is een levende community van mensen die graag hun expertise toevoegen aan het project, maar hoe zorg je dat deze samenwerking, op wereldwijde schaal, mogelijk is?

Jeroen: “Als je software ontwikkelt dan heb je drie aspecten die je altijd in balans moet houden. Ten eerste moet de software gemaakt worden, ten tweede moet je de financiën op orde hebben en ten derde moet je zorgen voor goede communicatie.”

“Toen we begonnen met Compositor was een van de voorwaarden om eraan te beginen dat er sponsoring zou zijn, dit hebben we gedaan in de vorm van crowdfunding. Voor de ontwikkeling hebben we vervolgens het project in drie fases opgeknipt. Dus, als we fase 1 geponsord zouden krijgen, dan begonnen we eraan. Voor fase 2 en 3 geldt hetzelfde. Zo is het project gefaseerd en volledig door de community gesponsord.”

“Voor fase 3 zijn we op dit moment aan het kijken of de community deze zelf kan uitvoeren. Hierdoor ontstaat een betere communicatie met de community, doordat ze het weer in eigen handen hebben en er meer bij betrokken worden. Verder is onderlinge communicatie ook belangrijk, ook al vergt dat extra tijd om telkens te zeggen waar je mee bezig bent, wat je doet, wat de status is, et cetera. Het moet gebeuren.”

Wil je meer weten over Blender en de community die hierachter zit kom? Kom dan naar How do you do op 25 november tijdens het STRP festival te Eindhoven, pak een stoel en schuif aan bij Jeroen Bakker.

Auteur: Kimberley Spreeuwenberg