Mediawijsheid en e-cultuur

Projecten als 3voor12 plundert musea (3voor12/VPRO) en Sketchstudio (NPS/IJsfontijn) bieden kinderen, jongeren en volwassenen een omgeving aan om zelf met media aan de slag te gaan en daarop kritisch te reflecteren. De overheid wil deze houding stimuleren: burgers moeten mediawijs worden. Welke kansen en mogelijkheden biedt mediawijsheid voor de cultuursector? En welke rol kan Virtueel Platform daarin vervullen?

Op 8 februari 2007 is door Politiek Digitaal in opdracht van het ministerie van OC&W een expertmeeting over mediawijsheid georganiseerd. De expertmeeting was een vervolg op de conferentie Mediawijsheid: leven in de gemedialiseerde samenleving die in oktober 2006 plaats vond. Mediawijsheid wordt door de Raad voor Cultuur in het advies Mediawijsheid. De ontwikkeling van nieuwe burgerschap uit 2005 omschreven als ‘het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld’. Mediawijsheid gaat verder dan media-educatie: het is in ruimte zin gericht op de wijze waarop burgers omgaan met (nieuwe) media, de normen en waarden die de media zichzelf opleggen en ook veiligheidsaspecten zoals bijvoorbeeld digitaal pesten. Een kritische en bewuste omgang met media staat hierin centraal.

Als voorbereiding op deze expertmeeting is Virtueel Platform gevraagd een interpretatie van het begrip mediawijsheid te geven en de kansen en mogelijke hindernissen binnen het werkterrein in kaart te brengen. Virtueel Platform beschouwt de scheppende e-cultuur sector als een belangrijke bron voor mediawijsheid. Niet omdat het mensen direct vaardigheden of een mentaliteit aanleert, maar omdat het de tools en de omgevingen biedt waarmee de gebruiker die zélf kan ontwikkelen. Deze visie op mediagebruik past in de filosofie van veel nieuwe media instellingen: het stimuleren van een doe-het-zelf-mentaliteit, maatschappelijk bewustzijn en een kritische houding richting media.

De vanuit de e-cultuursector ontwikkelde toepassingen richten zich op verschillende tereinnen variërend van educatie tot sociale cohesie en burgerschap. Voorbeelden van educatieve projecten zijn de producten uit de Creative Learning lijn van Waag Society en de Cinekid Kids & Tools prijsvraag, verzameld in Cinekid Studio. Projecten die zich meer richten op sociale cohesie en burgerschap zijn ondere andere Face your world (Jeanne van Heeswijk/V2) en De club van 100 (RVU).

Naar aanleiding van de expertmeeting van 8 februari 2007 heeft Kennisnet namens de deelnemende organisaties het projectplan Op zoek naar nieuwe verbindingen opgesteld. In dit projectplan wordt voorgesteld een netwerk op te starten dat er op gericht is verbindingen te leggen tussen de verschillende initiatieven op gebied van mediawijsheid in onderwijs, cultuur en burgerparticipatie. Om de herkenbaarheid van dit netwerk te vergroten zal er een virtueel loket komen die relevante informatie over initiatieven en activiteiten op het gebied van mediawijsheid voor de netwerkpartners zal ordenen. De doelgroepen van dit netwerk zijn onderwijs (docenten, leerlingen, opleidingen), burgers en de overheid. Ook zal er een onderzoek worden opgestart naar wat er aan plannen en activiteiten op het gebied van mediawijsheid vanuit de netwerkpartners nu plaats vindt.

Virtueel Platform zal een verdere inventarisatie uitvoeren naar de kansen en obstakels van mediawijsheid voor de e-cultuursector. Het wil in aansluiting hierop de zichtbaarheid vergroten van de mediawijze projecten die vanuit de cultuursector worden ontwikkeld. In de huidige situatie is er weinig tijd voor de evaluatie van projecten. Hierdoor wordt de kennis die uit deze projecten voortkomt niet gedeeld met andere domeinen en disciplines. Op de website van Virtueel Platform zullen daarom mediawijze projecten als ‘good practices’ verzameld en geëvalueerd worden. De kennis die uit deze projecten in de vorm van how-to’s en methodologie voortkomt kan weer interessant zijn voor andere sectoren en disciplines zoals onderwijs, zorg en politiek. Om deze cross-overs te stimuleren zullen verschillende nieuwe financieringsmodellen moeten worden aangewend om het onderzoek en de ontwikkeling van ICT binnen de cultuursector te bevorderen. Kleinschalige grassrootsprojecten dienen gestimuleerd te worden, net als het doorontwikkelen van pilots en cross-over projecten.

De invloed van de creatieve nieuwe media sector groeit, juist doordat grenzen tussen cultuur, entertainment, media en onderwijs vervagen. Mediawijze projecten kunnen daarin een belangrijke rol spelen. Virtueel Platform zal de komende tijd actief betrokken blijven bij de ontwikkelingen rond mediawijsheid en via deze website hiervan verslag doen.

Projectpartners – Op zoek naar nieuwe verbindingen:

Mira Media, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Nederlands Jeugd Instituut, NICAM, RVU, Science Guide, Stichting Kennisnet Ict op school, Stichting Nederland Kennisland, Stichting Reklame Rakkers, Teleac/NOT, Vereniging Openbare Bibliotheken, Virtueel Platform, Waag Society

Meer over mediawijsheid:

Een wiki naar aanleiding van de conferentie over mediawijsheid in oktober 2006: www.mediawijsheid.org/

De Raad voor Cultuur over mediawijsheid: www.cultuur.nl/nieuws.html?nieu_content.php?id=117

Kennisnet over mediawijsheid: mediawijsheid.kennisnet.nl/

Een lezingencyclus van Waag Society over mediawijsheid (video): nieuw.waag.org/