Nieuws /
Digitale kaarten: Meer onderwerpen dan in de nieuwe Bosatlas?
— De Bosatlas van Nederland, het neusje van de zalm van de Nederlandse cartografie, is deze week uitgekomen. In het voorwoord van de Bosatlas is te lezen dat bijna alle facetten van Nederland aan bod komen en dat is een prestatie op zich, maar het boekwerk blijft natuurlijk statisch. Daarom is het is het interessant om te zien dat het gebruik van dynamische digitale kaarten aan het toenemen is, vooral ook onder lokale overheden. Maar ook bij de burger die onderwerpen aan de kaak wil stellen die onder de radar van de overheid doorgaan.
In het afgelopen jaar zijn lokale overheden zeer actief geweest om de mogelijkheden van de digitale kaart te onderzoeken. Door middel van gemakkelijke tools kunnen lokale overheden zonder al teveel moeite de functionaliteit van digitale kaarten gebruiken, maar ook bewoners kunnen door middel van kaarten hun (on)genoegen uiten en problemen zichtbaar maken. Op deze manier komen zelfs facetten van Nederland aan bod die zelfs niet in de Bosatlas zijn opgenomen.
Door de opkomst van deze initiatieven is het nuttig om een overzicht te krijgen voor welke soorten informatie de digitale kaart wordt gebruikt. Vaak wordt bij deze initiatieven gebruik gemaakt van een mash-up: een combinatie van bestaande kaartinformatie zoals Google Maps, gecombineerd met eigen informatie die aan de kaart toegevoegd wordt. Lokale overheden gebruiken de kaarten vooral voor het verstrekken van informatie en als verrijking van het, bij vrijwel alle gemeentes bekende, digitale loket. Hiervan zijn de afgelopen tijd veel interessante voorbeelden boven komen drijven.
Een project dat dit jaar is opgezet en waarbij bewoner en overheid samenkomen in het creëren van een functionele digitale kaart, is de website Meldingen Openbare Ruimte voor stadsdeel Geuzenveld. Via deze digitale kaart kunnen bewoners meldingen maken van overlast in de openbare ruimte. Via een datatip krijgt de bezoeker van de website keurig de situatie uitgelegd op de hoek van de Lieven Keersmakersstraat en de Nicolaas Ruighaverstraat. Bij enkele parkeerplaatsen 'zijn ze nu de keien aan het weghalen om er een ondergrondse container te plaatsen. Terwijl volgens meneer de ondergrondse container moet komen op de stoep waar het vuil altijd neergelegd wordt. Er zijn daar ook stoeptegels met de tekst dat het vuil daar neergezet mag worden'. Deze opzet van de digitale kaart met inbreng door de burger zorgt niet alleen voor informatie, maar nodigt ook uit tot participatie.
Een meer klassiek voorbeeld van ruimtelijke informatieverstrekking is te zien in het digitale bestemmingsplan van het buitengebied van de gemeente Gemert-Bakel. Voor deze kaart is als basis Google Maps gebruikt met daarbovenop een aangepaste legenda, waarin specifieke informatie over het bestemmingsplan wordt gegeven. De kaart heeft als functie simpelweg informeren, waarna de burger via de vertrouwde wegen, indien nodig, kan klagen. Deze vorm van informeren is ook te vinden bij andere gemeentes, hoewel niet altijd in de vorm van bestemmingsplannen. In meerdere gevallen, zoals in Venray ( Bekendmakingen Gemeente Venray ) en Nijmegen ( ProceduresOnline ), wordt de digitale kaart gebruikt om bewoners een overzicht te geven waar vergunning zijn afgegeven voor bijvoorbeeld verbouwingen. Al iets ouder, maar wel bekroond met de titel Beste Nederlandse Mashup van 2006 door Nederkaart.nl, is de Groene Kaart van Krommerijn. Op deze kaart zijn, zoals de titel al aangeeft, de groene en culturele gebieden van Krommerijn aangegeven. Denk daarbij aan plekken als drinkwaterwingebieden, parken en musea, maar ook juist gevaarlijke verkeerspunten en opslagplaatsen van chemisch afval. In dit project is op financieel gebied niet alleen de gemeente Wijk bij Duurstede, waar Krommerijn onder valt, actief geweest, maar ook andere externe fondsen.
Naast deze voorbeelden van kaartgebruik door overheid om burgers te informeren, zijn er ook verschillende voorbeelden van burgers, stichtingen en verenigingen die het gebruik van digitale kaarten aangrijpen om een onderwerp aan de kaak te stellen. Een origineel voorbeeld in de vorm van een spel, waarbij deels gebruik wordt gemaakt van Google Earth, is Missie Wadlandis van de Waddenvereniging. In het spel ga je op zoek naar een prof. dr. Plug die jou kan vertellen hoe je ervoor kan zorgen dat het waddengebied bewaard blijft ondanks de zeespiegelstijging. In Missie Wadlandis wordt vooral een beroep gedaan op de speler zelf, maar de website van belangenvereniging Platform Vlieghinder Regio Castricum (PVRC) heeft als doel om 'verantwoordelijke partijen als Schiphol, verkeersleiding en overheid bij herhaling duidelijk te maken dat het vlieglawaai boven de regio Castricum een onaanvaardbaar hoog niveau heeft bereikt'. Door de indrukwekkende vormgeving van de Google Earth plug-in zullen bezoekers van de website, die misschien in eerste instantie voor de grafische elementen langskomen, sympathie krijgen voor het doel van PVRC.
Er zijn dus veel initiatieven in omloop waarbij digitale kaarten zijn te gebruiken als informatieverstrekker, maar ook als gereedschap om verandering in gang te zetten door partijen die niet zijn gebonden aan overheid. Tools als Google Maps API, waarmee Google Maps makkelijk in een website is te integreren, geven gebruikers de mogelijkheid om zelf gedetailleerde kaarten te maken, waardoor het niet alleen meer wachten is op een nieuwe uitgave van de Bosatlas, maar waardoor overheden en burgers zelf hun onderwerpen in kaart kunnen brengen. Google Maps API is vaak ook voor overheden de voor de hand liggende keus, maar het is aan te bevelen om ook verder te kijken. Hoewel het misschien vreemd klinkt om Microsoft als alternatief aan te bieden gezien de reeks aan verwijtingen van monopolie, is de Microsoft Virtual Earth API ook goed bruikbaar. Een duidelijk voorbeeld uit het buitenland hiervan is het ontwikkelingsplan van SnOasis, waarbij de ontwikkeling van het wintersportresort in kaart is gebracht. Een Open Source oplossing, alhoewel minder gebruiksvriendelijk, is de OpenStreetMap API; de kaartgegevens hiervan worden vrijgegeven onder een open licentie en kunnen dus vrij gebruikt worden. Een voorbeeld hiervan is FreeMap, waarin een overzicht wordt gegeven van de Engelse 'countryside' door middel van foto's en aantekeningen. Kortom: met de API van je keuze heb je dus de mogelijkheid om je eigen onderwerp toe te voegen aan de 'digitale Bosatlas' van Nederland.
Hoewel er al veel voorbeelden zijn van informatieverstrekking door middel van digitale kaarten, is het nog wachten op digitale kaarten van overheden waarbij de burger direct inspraak kan hebben. De digitale kaart wordt vaak gebruikt voor informatie die gemakkelijk op een kaart is aan te geven zoals verordeningen. Of de kaart bij lokale overheden de stap maakt van dynamisch naar interactief / 2.0 is natuurlijk de vraag, omdat moderatie tot op een zekere hoogte nodig wordt geacht bij lokale overheden en informatieverstrekking het hoofddoel is. De oplossing van stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer komt in ieder geval al wel heel dichtbij.