E-cultuur sector stuurt lobbybrief aan toekomstig kabinet

De ondertekenaars, de door de cultuurnota gesubsidieerde nieuwe media instellingen, willen geen kritiek leveren vanaf de zijlijn maar concrete oplossingen bieden. Dat doen Cathy Brickwood (Directeur, Virtueel Platform), Marleen Stikker (Directeur, Waag Society), Anne Nigten (Directeur, V2_Lab), Heiner Holtappels (Directeur, Nederlands Instituut voor Mediakunst), Willem Velthoven (Directeur, Mediamatic), Bruno Felix (Directeur, Submarine) en Michel Waisvisz (Directeur, STEIM ) met een plan in 8 stappen.

ICT en Innovatiebeleid
Wat is er aan de hand? De afgelopen jaren zijn er in de Nederlandse ICT & Innovatie belangrijke kansen gemist. Daar zijn een aantal redenen voor aan te wijzen, zoals een tekort aan investeringen, versnippering en inflexibiliteit. Nederland wil zich op de kaart zetten als creatief land maar de link tussen de creatieve nieuwe media sector en innovatiebeleid wordt niet gemaakt. Deze opvatting delen wij met velen. Ook de Miljoenennota 2007 benoemt de cultuursector als een belangrijke bron van creativiteit binnen ICT onderzoek en ontwikkeling:

“Het kabinet ziet creativiteit als een essentieel element in de moderne kenniseconomie. Creativiteit draagt bij aan het vernieuwend vermogen en de ondernemingszin van de samenleving."

Wat kan de creatieve nieuwe media sector betekenen? Het samengaan van hardware, software, informatie en diensten schept voortdurend nieuwe mogelijkheden. Deze kansen vloeien niet vanzelfsprekend voort uit traditionele disciplines en samenwerkingsverbanden. Op dit moment blijven investeringen in kennisontwikkeling en innovatieve benaderingen voor toepassingen, zelfs grotendeels beperkt tot de traditionele kringen van universiteiten en bedrijven. En dat terwijl er op het terrein van kunst en cultuur sprake is van multidisciplinaire expertise en kennis op grote schaal. Juist omdat de grenzen tussen cultuur, entertainment, media en onderwijs vervagen, groeit de invloed van de creatieve sector.

In de kunst en cultuur wordt uitgegaan van de menselijke context. Nieuwe technologieën worden er getest en geëvalueerd. Een voorbeeld is een tool voor DJ’s en VJ’s waarin beeld, geluid en tekst door meerdere spelers tegelijkertijd gemanipuleerd kunnen worden. Er worden spannende nieuwe leeromgevingen voor schoolkinderen ontwikkeld. Jongeren worden uitgedaagd met nieuwe interactieve formats en programma’s, die naadloos aansluiten op de speelse en communicatieve leefstijl rond hun internet en gamecultuur. De kunst en cultuursector heeft een kritische kijk op de ontwikkeling van ICT en haar toepassingen, waarbij de ervaringsdimensie, de communicativiteit en de (nieuwe) sociale relaties tussen mensen altijd vooropstaan.

Cultuur — en Mediabeleid
E-cultuur is een beleidsspeerpunt van de Cultuurnota 2005-2008. Maar op het gebied van ICT en cultuur zijn de inspanningen van de overheid vooral gericht op het aanleggen van infrastructuur, het digitaliseren van bestaande media, cultuur en cultureel erfgoed. Er wordt echter nog te weinig geïnvesteerd in de scheppende kant van nieuwe media. Het gaat hier om het onderzoeken, ontwikkelen en testen van de mogelijkheden die ICT biedt voor ervaringen bij diverse doelgroepen. De huidige kleinschalige projectsubsidies van de kunstfondsen zijn niet toereikend om de nieuwe en bredere taakstelling financieel te onderbouwen. Er is geen convergentie tussen het mediabeleid en het kunstbeleid. De grenzen tussen de disciplines vervagen en vernieuwing ten opzichte van de ‘oude media’ komt voor een belangrijk deel vanuit nieuwe spelers.

De urgentie van een integraal beleid wordt erkend door onder anderen Els Swaab, voorzitter van de Raad voor Cultuur:

"De voortschrijdende medialisering van de samenleving betekent dat allerlei vragen over de inrichting van die samenleving, of ze nu van culturele of sociale en economische aard zijn, steeds meer verbonden raken met ontwikkelingen in de media- en communicatiesectoren. Die onderlinge verwevenheid blijkt al in de praktijk. Als het bijvoorbeeld om de creatieve industrie gaat, lopen media, ICT en innovatie voortdurend in elkaar over. Het zou daarom wenselijk zijn om een aantal van die onderling verbonden beleidsvelden ook bestuurlijk en politiek in één hand te leggen. Vandaar ons pleidooi om een toekomstig minister van cultuur niet alleen verantwoordelijk te maken voor cultuur en media, maar tevens voor communicatie en innovatie." (www.mediawijsheid.org/pmwiki.php/Conferentie/Slotwoord)

De ondertekenaars bieden een Plan in 8 stappen aan waarmee kansen en mogelijkheden op het gebied van ICT en innovatie werkelijk gezet kunnen worden. Ze doen een beroep op het toekomstige kabinet om deze stappen op alle relevante beleidsterreinen door te voeren.

Het plan in 8 stappen

De creatieve nieuwe media sector verzoekt het nieuwe kabinet 8 stappen te nemen om de cultuursector te laten bijdragen aan een innovatief Nederland.

1. Cultuur als Onderzoek & Ontwikkeling Erken de onderzoekskracht van de scheppende cultuursector. Versmal cultuurbeleid niet tot instellingenbeleid, maar betrek de scheppende cultuursector actief bij de innovatieagenda. Kunstenaars en creatieven doen onderzoek naar hoe wij allen in de wereld staan, wat onze uitdrukkingsvormen zijn en hoe wij ons tot elkaar verhouden. Dat onderzoek is de basis voor de betekenis die aan producten, processen en diensten wordt gehecht. Dit onderzoek is fundamenteel voor maatschappelijke innovatie. Het is essentieel in de informatiesamenleving en vindt zijn toepassing in onder andere in de reclamewereld, zakelijke dienstverlening en productdesign.

2. Meetinstrumenten Breng andere meetinstrumenten aan in de cultuurnotasystematiek. Onderzoek in welke mate het wetenschappelijk instrumentarium relevant is voor het beoordelen van het belang van een instelling of onderzoeker. Het legitimeringskader voor kunst en cultuursubsidies is nu het bezoekersaantal. Dat is een te smalle basis om de impact en het belang van de sector inzichtelijk te maken.

3. Cultuur en Wetenschap programma Zet, naar analogie van het Cultuur en Economieprogramma, een Cultuur en Wetenschapsprogramma op met een pakket aan maatregelen:

a. Ondersteun de totstandkoming van onderzoeksprogramma's voor de cultuursector, naar analogie van de NOAG-ICT agenda van de kennisinstellingen op het gebied van ICT

b. Richt een fonds op voor het financieren van samenwerkingsprojecten tussen cultuur, wetenschap en samenleving. Het bijeenbrengen van de academische publish or perish traditie met de demo or die praktijk blijkt in de cultuursector grote kansen te bieden.

c. Pas bestaande onderzoeks- en kennisinvesteringsregelingen aan en maak ze toegankelijk. Tot voorbeeld strekken: Smartmix, Bsik, NWO en dergelijk. Criteria om aan de huidige onderzoeksprogramma's mee te doen moeten worden geherdefinieerd om deelname van culturele partijen makkelijker te maken. In de besluitvorming moeten ook culturele vertegenwoordigers geraadpleegd worden.

De onderzoeksmethodiek en inrichting van deze bestaande programma’s sluit niet aan op de culturele praktijk. Deze regelingen veronderstellen 50% eigen financiering. Kennisinstellingen hebben de beschikking over een eerste geldstroom. Scheppende cultuurinstellingen hebben zeer beperkte middelen en zijn niet in staat tot voldoende financiering. Ook individuele kunstenaars en kleine creatieve organisaties hebben dergelijke financiering niet en kunnen zich vaak niet voor 4 jaar committeren.

4. Nieuwe Media & Onderwijs Formaliseer de samenwerking tussen de nieuwe media sector en het onderwijs, door middelen voor onderwijsontwikkeling open te stellen voor culturele medialabs en vrije producenten.

5. Nieuwe categorie Interdisciplinair in de Cultuurnota Breng in de komende cultuurnota een nieuwe categorie aan voor interdisciplinaire en sectoroverschrijdende media instellingen en initiatieven. Nieuwe media kan immers niet in de bestaande disciplines ondergebracht worden omdat het crossmediaal en interdisciplinair van karakter is. Het heeft een eigen kennisdomein en is niet te vangen binnen de bestaande indeling van beeldende kunst, vormgeving, podiumkunsten, film, architectuur, media, letteren, erfgoed, musea, archieven.

6. Interfonds 2.0 Zet een regeling op voor interdisciplinaire projecten en plaats het buiten de huidige fondsenstructuur. Met een dergelijke regeling wordt de ondersteuning mogelijk van veel kleine en kortstondige projecten. Voorwaarden zijn flexibele criteria die toegankelijk zijn voor een diverse groep makers en dus niet voorbehouden aan gevestigde culturele instellingen. Makers zijn zo in staat vooronderzoek, verkenning en productie te financieren. De Digitale Pioniers regeling is een goed voorbeeld van een regeling waarbij ook kennisindeling en samenhang tussen alle partijen wordt gepropageert. Bovendien propageert de regeling kennisdeling en samenhang tussen alle partijen.

7. Opleidingen Ondersteun nieuwe tussenvormen voor theoretisch en praktijkgericht onderwijs. Een belangrijke actuele verandering in het (post-)academische onderwijs is dat onderzoek en ontwikkeling in de kunst en ontwerppraktijk in toenemende mate door interdisciplinaire teams uitgevoerd wordt. Dit brengt met zich mee dat, naast de gespecialiseerde en puur praktijk gerichte opleidingen, er ook tussenvormen gevonden moeten worden waar theoretisch en praktisch onderzoek en ontwikkeling gelijk opgaan en elkaar versterken. Een vorm waar creatieve onderzoekers uit verschillende praktische en theoretische disciplines zoals kunst, media, ontwerp, technisch, communicatie wetenschappen en dergelijke, samenwerken en vormgeven aan een rijke multimedia inhoud en een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de creatieve industrie.

8. CV regeling en opvolger Zorg dat games en mediaprojecten kunnen deelnemen aan de CV regelingen - en de opvolgers hiervan - zoals die voor de film zijn ontwikkeld.

De lobbybrief is op 19 december 2006 verzonden aan de informateur en de fractievoorzitters van de Tweede Kamer en is ondertekend door:

Cathy Brickwood (Directeur, Virtueel Platform), Marleen Stikker (Directeur, Waag Society), Anne Nigten (Directeur, V2_Lab), Heiner Holtappels (Directeur, Nederlands Instituut voor Mediakunst), Willem Velthoven (Directeur, Mediamatic), Bruno Felix (Directeur, Submarine) Michel Waisvisz (Directeur, STEIM )

Het advies sluit goed aan bij de aanbevelingen van de Raad voor Cultuur (zie de brief van de Raad van 22 december 2006 op www.cultuur.nl) waarin het belang van de culturele component op veel andere beleidsterreinen wordt benadrukt. Bovendien pleit de Raad voor Cultuur voor het aanstellen voor een nieuwe Minister van Cultuur en Media, die ook verantwoordelijk is voor communicatie en innovatie. De brief noemt de creatieve industrie als een gebied waar media, ICT en innovatie voortdurend in elkaar overlopen.