Lance Weiler over transmedia: 'Media gaan steeds meer in elkaar overlopen'

Op zijn CV staan transmediale projecten die miljoenen mensen hebben bereikt via theater, mobiele apparaten en online platforms. Business Week verkoos hem daarom ook tot een van de achttien mensen die Hollywood heeft veranderd. WIRED magazine noemt hem een van de 25 mensen die entertainment als geheel en Hollywood hebben veranderd. Bekijk op YouTube een overzicht van zijn project Pandemic 1.0, wat hij maakte voor het Sundance filmfestival.

Weiler zit onder andere in twee stuurgroepen van het World Economic Forum op het gebied van contentcreatie en digitale media voor cultuur en overheid. Hij werkt ook op de Universiteit van Colombia en is op dit moment bezig met een trilogie van storytelling projecten waarin participatie centraal staat.

Katía Truijen en Klaas Kuitenbrouwer van Virtueel Platform, onderdeel van Het Nieuwe Instituut, interviewden Lance Weiler over transmediaal werken voor MMnieuws Magazine.

VP: Denk je dat transmediaal werken de nieuwe standaard zal worden voor mediaproductie?
LW: Ik denk dat het een overgangsterm is. Het is heel goed dat de term bestaat en dat het wordt opgepikt, want het zorgt ervoor dat mensen kunnen praten over een bepaalde vernieuwing.

Ik heb wel het gevoel dat media altijd al op deze manier hebben gewerkt. De manier waarop de samenleving verandert zal er alleen maar voor zorgen dat het gebruik van verschillende media steeds meer in elkaar zal overlopen. Deze vloeiende overgang tussen media is iets wat bij deze transmediale ervaringen zal gaan horen.

Het zal alleen niet aangeduid hoeven worden als transmedia, het zullen gewoon verhalen zijn, of entertainment. Ik denk dat het uiteindelijk een natuurlijk onderdeel wordt van productie en distributie.

Robot Heart Stories is een educatief transmediaal project dat twee klassen uit verschillende steden laat samenwerken om een robot weer thuis te krijgen. http://robotheartstories.com/

Het is moeilijk om te zeggen hoe lang een term als transmedia stand zal houden. Wat ik belangrijk vind in mijn werk is dat de technologie in dienst staat van de ervaring. Als me dat lukt, dan wordt de drempel voor het publiek steeds lager om deze ervaringen te beleven. Een gebruiker moet bijvoorbeeld niet in hoeven te loggen. Deze handelingen moeten juist meer onderdeel worden van het verhaal, in plaats van een obstakel. Hoe sneller dit proces gaat, hoe korter we een overgangsterm als transmedia nodig zullen hebben.

Wat ik belangrijk vind in mijn werk is dat technologie in dienst staat van de ervaring.

Het grootste probleem dat we nu hebben is onze media-infrastructuur, dit vormt een belemmering voor deelname. De manier waarop mensen verhalen tot zich nemen gaat via veel verschillende kanalen. Er is nog geen consistentie wat betreft de ervaring. Elk kanaal vertelt z'n eigen verhaal.

VP: Op welke manier zal de media-infrastructuur in de toekomst verbeteren?
LW: Data gaan ervoor zorgen dat mensen in netwerken relaties aan zullen gaan met elkaar en met aanbieders van content. Als iemand toegang heeft tot dezelfde data via verschillende platforms, dan zal er een verhaal op maat gemaakt kunnen worden. Iemand komt dan overal het verhaal tegen en kan erin verder. Door het delen van data over verschillende media zullen mensen nieuwe ervaringen beleven en dingen ontdekken waar ze eerder niet aan gedacht hadden.

Lance Weiler werkte mee aan de Submarine-productie Collapsus. Dit transmediale project staat ook in de Best Practice.

We zullen steeds meer zien dat een verhaal gebruikt gaat worden als middel om kijkers terug te laten keren. Ik denk wel dat het verhaal op een meer betekenisvolle manier gebruikt kan gaan worden dan alleen voor kijkcijfers.

VP: Wat voor soort verhalen kunnen dit dan zijn? Zijn er verhalen die beter of slechter werken wanneer ze transmediaal worden verteld.
LW: Storytellers hebben er moeite mee om de goede grammatica te vinden die nodig is om zo'n complex verhaal te vertellen. Het voelt alsof we in de tijd van de stomme film zitten. We zijn erachter dat we geen theaterpodium meer nodig hebben om een verhaal te vertellen, maar dat we een camera op kunnen pakken en in de wereld verhalen kunnen maken. Ook daar moest een nieuwe taal worden verzonnen om verhalen over te brengen.

Ik ben ervan overtuigd dat we steeds beter worden in het vertellen van zulke alomvattende verhalen.

Nu hebben we niet alleen te maken met de mogelijkheden van een camera, zoals in die tijd. Zogeheten Alternate Reality Games maken gebruik van allerlei soorten media en ook locaties. Ik ben ervan overtuigd dat we steeds beter worden in het vertellen van zulke alomvattende verhalen. Ook het publiek, of de deelnemers zoals ik ze liever noem, zullen meegroeien met deze ontwikkeling en steeds meer gewend raken aan deze nieuwe taal.

In mijn eigen werk probeer ik de laatste tijd dingen vooral simpeler te maken. Ik wil verhaalelementen directer linken aan de context waarin ik ze presenteer. Het verhaal moet ook goed gemotiveerd zijn, er moet een duidelijk gevoel van urgentie zijn.

Bear 71 is een project van Lance Weiler over een vrouwelijke beer in het Canadese natuurreservaat Banff, die van 2001 tot 2009 werd de gevolgd door boswachters. Het interactieve verhaal stelt de vraag centraal hoe we de wereld zien door de lens van technologie.

VP: Wat is het verschil tussen financiering voor transmediale projecten in Europa en de Verenigde Staten?
LW: Financiering in Europa is anders dan in de Verenigde Staten. Zo zijn er in Europa speciale cultuurfondsen, maar die werken vaak met checklists. In New York werk ik nu aan een incubator voor transmediale projecten, die wordt opgezet vanuit de City of New York. Het idee van dit initiatief is om media en technologie samen te laten smelten en daardoor nieuwe businessmodellen te ontwikkelen.

Er moeten wel restricties zijn voor projecten, maar vooral ook ruimte om te bewegen daarin.

Wat je nu vooral ziet op het gebied van financiering is dat projecten steeds flexibeler moeten worden aangepakt. Er moeten wel restricties zijn, maar vooral ook ruimte om te bewegen daarin. Het kan niet zomaar een checklist zijn. Als je checklists wilt voor mediaprojecten, dan zeg je eigenlijk dat je van tevoren weet wat je aan het einde wilt krijgen. Op die manier worden projecten niet zo innovatief als ze zouden kunnen zijn.

Het is belangrijk dat fondsen op een andere manier gaan denken over de invulling van financiering en doelstellingen. Ze moeten er zijn voor de makers en het grote publiek kennis laten maken met de mogelijkheden van storytelling.

In 2010 gaf Lance Weiler bovenstaande keynotepresentatie op het Darklight Festival. Hierin gaat hij nog verder in op het maken van transmediale verhalen.

VP: Wat zal er gebeuren als transmediale verhalen de standaard worden voor het grote publiek?
LW: Het is, als je na een dag hard werken thuis komt, veel makkelijker om even lekker een televisieshow van 20 minuten te kijken, dan jezelf volledig onder te dompelen in een verhaalwereld waar je actief voor moet zijn. Belangrijk voor de projecten die wij maken is dat ze schaalbaar en bruikbaar zijn. Je zult het maken voor zowel mensen die actief als passief zullen deelnemen.

Als het leuk is [...] dan denk ik dat mensen graag een verhaal actief willen beleven.

Je moet hier rekening mee houden in het ontwerp: wat zijn de lagen van interactiviteit die je wilt inzetten en wanneer vind iemand deze? Zijn er elementen die meer interactie of samenwerking vragen dan andere? Hoe gaat een gebruiker door die lagen heen? Wat kan de motivatie zijn voor een gebruiker om actie te ondernemen? Hoe ontwerp je dit?

Ik hoop dat de hele media-infrastructuur zich zo ontwikkelt dat het natuurlijk aan gaat voelen. Of je nu in je huiskamer bent, in een theater, op straat, gebruik maakt van een televisie, een smartphone, of wat er in de toekomst ook wordt uitgevonden. Als het leuk is om deze media te gebruiken, ook in een sociale context, dan denk ik dat mensen die nu passief een verhaal beleven graag actief worden.