Nederland Labland: Medialabs, Fablabs en hackerspaces

Met meer dan vijftig medialabs is Nederland een echt labland. Deze publicatie biedt een uitgebreide inventarisatie van deze medialabs: organisaties die mensen met uiteenlopende achtergronden bij elkaar brengen om op creatieve wijze de wisselwerking tussen media, technologie en maatschappij te onderzoeken.

Daarnaast komen vijf vertegenwoordigers van de medialabs uitgebreid aan het woord over het aanbod, de werkzaamheden en de maatschappelijke waarde van de medialabs. Nederland Labland is de tweede publicatie in de reeks overzichten van de e-cultuursector in Nederland, uitgevoerd door Virtueel Platform.

Lees de publicatie online of dowload als pdf (ook via button aan linkerzijde).

De publicatie is te bestellen via dit formulier (opent in nieuw venster).

Virtueel Platform bouwt ook aan een kaart van e-cultuur in Nederland. De medialabs zijn op deze kaart terug te vinden.

Voorwoord

Medialabs zijn de werkplaatsen, ateliers en onderzoekslaboratoria van de hedendaagse samenleving. Het zijn plekken waar kunstenaars, programmeurs, ‘geeks’, mediamakers, hardwarebouwers, wetenschappers en theoretici met elkaar vorm geven aan de nieuwste technologische ontwikkelingen.

Artistieke en maatschappelijke innovatie en duurzame vernieuwing zijn daarbij de belangrijkste doelen. Zo dragen medialabs veel bij aan de ontwikkeling van de creatieve industrie, als ook aan de vernieuwing van de samenleving als geheel.

Medialabs zetten belangrijke thema’s die samenhangen met technologische vernieuwing op de agenda

Voor velen zijn deze medialabs nog een onbekend en onbetreden terrein. Toch zijn er inmiddels tientallen actief, verspreid over heel Nederland. Daarmee is Nederland een echt ‘labland’, en lopen we internationaal voorop. Om dit nieuwe gebied in kaart te brengen, en ook voor nieuwe partijen toegankelijk te maken, heeft het ‘Nederland Labland’-team van Virtueel Platform een inventarisatie gemaakt van de medialabs in Nederland.

Met deze publicatie zet Virtueel Platform meer dan vijftig Nederlandse medialabs op de kaart: organisaties die mensen uit uiteenlopende disciplines bij elkaar brengen om op creatieve wijze de wisselwerking tussen media, technologie en maatschappij te onderzoeken. Hoe de medialabs dat doen verschilt nogal eens.

Wedstrijd rond Robotics (foto: CKC Digital Arts Lab)

Op het eerste gezicht lijken medialabs vooral creatieve en vindingrijke experimenten aan te gaan met computers en andere nieuwe technologieën. Maar de kracht van de medialabs ligt vooral in de relaties die ze daarbij aangaan met andere gebieden, van kunst tot en met gezondheidszorg, van wetenschap tot en met stadsontwikkeling.

Daarbij is de aandacht de laatste jaren steeds meer verschoven van de technologieën zelf naar de maatschappelijke en culturele effecten van die nieuwe technologieën. Het gevolg is dat de Nederlandse medialabs ook veel meer naar buiten zijn getreden.

Medialabs dragen veel bij aan de ontwikkeling van de creatieve industrie, als ook aan de vernieuwing van de samenleving als geheel

Zo kun je bij sommige labs games spelen op straat met GPS-telefoons, of datavisualisaties bekijken in een bioscoop. En kun je bij andere labs kleding maken die doorzichtig wordt als je dichtbij komt, landkaarten opvragen van online sociale netwerken, beeldhouwen met 3D-printers, of muziek maken met iPhones. Steeds gaat het om een mix van nieuwsgierigheid naar technologische ontwikkelingen, de mogelijke artistieke, culturele of commerciële toepassingen daarvan, en de gevolgen ervan voor de samenleving.

Z25 Airport Park Schiphol (foto: Z25)

Maar medialabs doen meer. Ze zijn niet zomaar op een zoektocht naar nieuwe, technologische vormen. Op vaak onorthodoxe wijze zorgen ze voor verrassende inzichten, bedenken ze nieuwe projecten en onderzoeken ze de nieuwe relaties die ontstaan in de wereld om ons heen.

Ze zetten belangrijke thema’s die samenhangen met technologische vernieuwing op de agenda. Denk aan onderwerpen als de uitdagingen rond privacy en auteursrecht, het debat over het creëren en archiveren van kunst in een digitale maatschappij, of de zoektocht naar nieuwe modellen van werken en de opkomst van nieuwe financieringsmethodes zoals crowdsourcing.

Op vaak onorthodoxe wijze zorgen ze voor verrassende inzichten

Door prototypen te bouwen, ontwikkelen labs tastbare voorbeelden om ons hierover na te laten denken. En door nieuwe ideeën op te werpen geven ze ons aanknopingspunten om zelf het gesprek aan te gaan. Ze stimuleren ons samen vorm te geven aan nieuwe vormen van digitale kunst en cultuur.

Voor u liggen de onderzoekers en pioniers. Neem contact met ze op; ze doen graag dingen samen.

Floor van Spaendonck,
namens het Nederland Labland-team