Moving Stories: Experts en musea in gesprek over het delen van verhalen

Het seminar Moving Stories was een vervolgsessie op de studiedag die op 31 januari plaatsvond in Het Nieuwe Instituut. De 13 musea waren aan de slag gegaan met de aanwijzingen en suggesties, en presenteerden nu de stappen die ze hadden gezet aan het publiek. Daarnaast vertelden experts Kars Alfrink en Duncan Speakman, die elk op een heel eigen manier verhaalervaringen maken met behulp van digitale media, over hun werk.

Moving Stories (foto: Sebastiaan ter Burg)

Spelers zijn je partners in crime

Kars Alfrink is oprichter van Hubbub, een bureau dat bijzondere games ontwikkeld. Geïnspireerd door de New Games Movement uit San Fransisco in de jaren zeventig, maakt hij spellen die gemeenschapszin vergroten. De player community is belangrijker dan het spel zelf, vindt Alfrink. Bij een goed sociaal spel staan de regels niet helemaal vast, maar kunnen ze door de spelers zelf worden aangepast of toegevoegd. Zo'n generatief spel levert vaak meer op dat je als spelmaker aanvankelijk voor ogen had.

spelers zijn je partners in crime

Als je het zo aanpakt, worden de spelers van je spel je partners in crime. Een spel dat Hubbub nu ontwikkelt is een gezamenlijk schrijfspel, in samenwerking met literair tijdschrift de Gids. Samen met bekende schrijvers ontwikkel je online een verhaal.

Een andere sociale game die Hubbub onlangs ontwikkelde is Beestenbende. Het is een gezinsgame voor het rariteitenkabinet van het museum van de Universiteit Utrecht. Het spel geeft het kabinet zijn oorspronkelijke betekenis terug, namelijk het categoriseren van verschillende diersoorten.

Kars Alfrink (foto: Sebastiaan ter Burg)

Een echt goede museumgame vindt Kars Alfrink Tate Trumps, een kaartspel dat je kunt spelen via je iPhone in het Tate Modern in Londen. De collectie van het museum fungeert hier als gereedschap. Een ander voorbeeld is FLX voor het Stedelijk Museum, een artgame die niet alleen leuk is om te spelen, maar ook goed werkt als performance om naar te kijken.

Een heel geavanceerde tentoonstelling is het Google Chrome Web Lab, dat je fysiek in het Science Museum in Londen, maar ook online kunt bezoeken. De tentoonstelling speelt met concepten die iets uitleggen over de werking van het internet. Zo kun je thuis achter je laptop een foto van jezelf maken, die vervolgens door een machine in het Google Chrome Web Lab fysiek wordt nagetekend in het zand. De creatieve spellen in het lab leveren een verregaande verstrengeling op van een fysieke tentoonstelling met een online omgeving.

Kars benadrukt hoe belangrijk het is om een spel tijdens het ontwikkelen veel en vaak te testen. Speel het spel eerst zelf, en verzamel dan de feedback van anderen. Bij Hubbub wordt geen regel code geschreven, totdat de game zich analoog heeft bewezen.

Waar staan de musea nu?

Crossmedia expert Harry van Vliet was één van de beoordelers van de 93 aanvragen voor de programmaregeling van het SNS REAAL Fonds. Hij vertelde wat hij bij het lezen van de aanvragen tegenkwam, en wat hem opviel.

In de onderbouwing van de projectvoorstellen werden sommige vragen vaak simpelweg niet beantwoord. Er was vaak onvoldoende aandacht voor de beoogde doelgroepen, participatie, narrativiteit en beleving van het publiek. Dat terwijl dit juist essentiële onderdelen van een project zijn waarop wordt beoordeeld.

Harry van Vliet (foto: Sebastiaan ter Burg)

Van Vliet vindt het een goede ontwikkeling dat musea digitale middelen nu echt gaan in zetten om het publiek bij de collectie te betrekken. Tot nog toe fungeerden digitale media vooral om de collectie te digitaliseren en conserveren.

Een vraag uit het publiek is of veel musea al bekend zijn met crossmediaal werken. Van Vliet verwijst naar Museumkompas, een dienst die is opgezet om museumprofessionals hierbij te ondersteunen en kennis uit te wisselen.

In juni 2013 kunnen musea opnieuw een aanvraag indienen bij het SNS REAAL Fonds. Van Vliet raadde toekomstige aanvragers aan om goed over het proces van de beleving van het publiek na te denken, en echt de tijd te nemen voor het aanvragen van subsidie.

Het filmische van het alledaagse

De volgende spreker is Duncan Speakman (Circumstance). Hij maakt cinematische participatieve ervaringen in de alledaagse wereld. Deze ervaringen volgen een script, en spelen zich meestal af in een ongecontroleerde stedelijke ruimte.

Circumstance werd bekend met de subtle mob (een reactie op de flash mob) waarbij het publiek een mp3 opgestuurd krijgt en zich op een bepaalde tijd en plaats in de stad verzamelt. De deelnemers creëren voor elkaar filmische situaties, doordat de helft van de groep een handeling uitvoert terwijl hier bij de andere helft over wordt verteld via de mp3. Werkelijkheid en fictie raken behoorlijk verweven.

Maak gebruik van bestaande technologie en
ga zo de interactie met de werkelijkheid aan

Een ander recent project is Of Sleeping Birds, een locatieve audio app waarbij deelnemers met een speaker door de stad lopen waarop één instrument uit een symfonie te horen is. Het is een soort soundtrack voor de stad. De muziek verandert mee met het gedrag van de deelnemers en past zich aan aan de omgeving. Deelnemers raakten vaak echt gehecht aan 'hun' persoonlijke instrument, vertelt Speakman.

Duncan Speakman (foto: Sebastiaan ter Burg)

Voor zijn projecten ontwikkelt Duncan Speakman niet zozeer nieuwe technische mogelijkheden, maar kijkt juist naar wat alledaagse technologie zoals een mobiele telefoon allemaal al kan, en zet deze op slimme wijze in om interactie met de werkelijkheid aan te gaan.

Wanneer een project draait tijdens een filmfestival, overtuigt hij het publiek dat zijn werk een film is. Tijdens een theaterfestival is het een toneelstuk. Framing van de verwachting van het publiek is dus heel belangrijk.

De verwachtingen van het publiek

Het thema van de verwachtingen van het publiek, en hoe je deze kunt sturen of beïnvloeden, kwam ook steeds ter sprake tijdens de presentaties van de musea. In drie parallelle sessies in verschillende zalen presenteerden de musea de huidige status van de projectplannen aan het publiek en de experts. Hier werden heel open de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen van de projecten besproken.

Hoe activeer je je publiek om deel te nemen aan een verhaal?

Moving Stories (foto: Sebastiaan ter Burg)

Waar het tijdens de studiedag op 31 januari vooral ging over het afbakenen van het verhaal en het kiezen voor de juiste media, stond vandaag vooral het aanspreken van het publiek centraal. Welke verwachtingen hebben bezoekers? En hoe activeer je je publiek om over een drempel te stappen en deel te nemen aan het verhaal? Hoe zorg je dat jouw doel als museum bij deze verwachtingen aansluit?

Het kader van het verhaal

De inhoud van een project wordt bepaald door de context waarin het zich manifesteert. Waar de musea goed over moeten nadenken is waar het vertellen van het verhaal gaat plaatsvinden. Een aantal projecten zullen zich buiten de muren van het museum afspelen, zoals de locatieve apps van het Centraal Museum en de Lakenhal.

Soms kan er een drempel voor het publiek ontstaan wanneer het niet meteen duidelijk is wat je terugkrijgt voor de input die je levert. De interactieve installatie van het Fotomuseum werkt wellicht beter in de onderzoeksomgeving van een universiteit dan in het museum waar de bezoeker verwacht dat hij of zij verhalen te horen krijgt in plaats van zelf moet toevoegen.

Een vraag van het Centraal Museum is hoe je niet alleen een publiek trekt dat jou al kent, maar ook de 'vinders' die niet weten dat ze naar je op zoek zijn. Moet de autoriteit die een museum heeft juist wel of geen rol spelen in het brengen van het verhaal? Werkt een museum als kwaliteitskeurmerk? En neemt het publiek dat mee in zijn of haar overweging om al dan niet mee te doen of langs te gaan? Vanuit de zaal wordt veel gereageerd en meegedacht over de projecten.

Moving Stories (foto: Sebastiaan ter Burg)

Het verlengen van de museumervaring

Tijdens de wrap-up aan het einde van de dag vertellen de experts kort wat hen het meest is opgevallen. Volgens Kars Alfrink is het voor de musea heel belangrijk om grip te krijgen op de handeling die ze van het publiek vragen. Experimenteer met je project, en pas het onderweg steeds aan. Een project kan nog zo goed lijken op papier, het moet ook werken in de praktijk. Probeer niet per se een beloning aan het verhaal te koppelen. Het gaat het publiek uiteindelijk om de reis die je doormaakt tijdens de verhaalervaring.

Harry van Vliet signaleerde tijdens zijn sessie met de musea de sterktes, zwaktes, bedreigingen en kansen in de projectplannen. Sterke punten van projecten lagen vaak in voorgenomen samenwerkingen en buiten de muren van het museumgebouw treden. Zwaktes waren meestal een te brede doelgroep of juist een te smalle focus. Of er werden nog veel te veel functies in het ontwerp van een app gestopt. Een belangrijke kans ligt in het verlengen van de museumervaring, ook na het bezoek.

Klaas Kuitenbrouwer sloot de middag af, en stelde vast dat een aantal vragen steeds voorbij waren gekomen, en ondertussen waren aangescherpt. De musea moeten goed in kaart brengen in welke context ze het verhaal presenteren en wat de verwachtingen van het publiek zullen zijn. En andersom: wat verwacht je als museum van de bezoekers of gebruikers? De uitdaging voor de musea is om een boeiende situatie te creëren waarin het publiek graag het verhaal binnenstapt. Het creëren van moving stories.

Moving Stories (foto: Sebastiaan ter Burg)

Auteurs: Katía Truijen, Petra van der Ree en Samantha Castano