SPRKR: Hoe zet je een transmediaal project op?

Illustrator en schrijver Sieb Posthuma kwam via de dienst SPRKR bij Virtueel Platform met de vraag hoe hij zijn getekende figuurtje Rintje een online aanwezigheid zou kunnen geven. De avonturen van het hondje waren tussen 2001 en begin 2012 wekelijks te volgen in NRC Handelsblad en door de jaren heen verschenen er internationaal een aantal prentenboeken over Rintje. Daarnaast draaien er theatervoorstellingen, is er een ambitieuze stop-motion animatieserie over Rintje in de maak en is recent een Rintje knuffel ontworpen.

Er bestond al een website over Rintje, maar die was bescheiden van opzet en bevatte voornamelijk informatie over de speeldata van de theatervoorstelling. Omdat Rintje al gedaantes had in vele media, leek het voor de hand te liggen om te kiezen voor een transmediale aanpak. Daarmee zouden uitingen in verschillende media met elkaar worden verbonden en zouden kinderen zelf kunnen rondkijken in Rintje’s wereld.

Rintje transmediaal

Rintje (Sieb Posthuma)

Virtueel Platform organiseerde een workshop voor enkele ontwerpers die ervaring hadden met transmediaal werken en met nieuwe media projecten voor kinderen.

Vertrekkend vanuit inhoudelijke overwegingen en de Rintje doelgroep van kinderen van 3 tot 6 jaar, kwamen er een reeks prachtige ideeën uit de workshop.

Daaromheen werd een ruw plan ontwikkeld voor een exploreerbare online Rintje verhaalwereld. Deze zou in HTML5 worden gebouwd en zou via aanraking navigeerbaar moeten zijn, om ook goed op tablets als de iPad te draaien, want kleine kinderen kunnen daar goed mee uit de voeten.

Het geheel zou taalarm of taalvrij moeten zijn vanwege de jonge doelgroep, maar ook omdat dat de internationale toegankelijkheid zou verhogen.

Het project zou gerealiseerd moeten worden in een samenwerking tussen Sieb Posthuma, Lemming Film (de producent van de animatieserie), de TROS (de publieke omroep die de serie zou uitzenden) en Querido (de uitgever van de boeken van Rintje).

Model één: publiek-private financiering

Rintje Transmediaal (brainstormsessie)

De realisatie van de online omgeving zou worden gefinancierd door een combinatie van subsidie uit het Mediafonds en het Letterenfonds, enige investering van Querido en eigen investering van Sieb Posthuma. De redactie op langere termijn zou moeten worden gefinancierd uit de meeropbrengsten zouden ontstaan door boekverkoop, verkoop van apps met speciale content, verkoop van de tv-serie aan het buitenland, kaartverkoop en merchandise. Het zou hier, kortom, gaan om een publiek-private samenwerking tussen een publieke omroep en een uitgever.

In verkennende gesprekken met het Mediafonds werd er op gewezen dat door de bepalingen in de Mediawet een dergelijke samenwerking problematisch zou kunnen worden. Volgens de Mediawet mag publiek geld niet dienstbaar worden gemaakt aan het winstoogmerk van private partijen. In dit geval zou dat betekenen dat Querido geen Rintje boeken, knuffels of apps zou mogen verkopen in de online omgeving die mede met publiek geld van het Mediafonds en met inspanning van de omroep zou worden gerealiseerd.

De situatie werd er niet overzichtelijker op toen bij het Letterenfonds een publiek-private samenwerking tussen het fonds en uitgever Querido niet op bezwaren bleek te stuiten. Ook niet als er boeken zouden worden verkocht in een online omgeving. Virtueel Platform informeerde hierop bij het Commissariaat voor de Media, die samenwerkingen met de publieke omroep moet goedkeuren, wat er nu precies wel en niet mogelijk is wat betreft publiek-private samenwerkingen bij transmediale projecten, maar verkreeg geen bruikbaar overzicht over de regelgeving omdat het Commissariaat in principe alleen vragen van omroepen beantwoordt.

Hierop vroeg Virtueel Platform aan Monica Bremer van Bremer & De Zwaan, advocaat in de kunst en cultuur en culturele publiek-private samenwerking, om aan de hand van de regelingen van culturele fondsen en de Mediawet in kaart te brengen wat er wel en niet mag bij publiek-private samenwerking bij een transmediaal project. Het verslag van haar bevindingen is hier te lezen.

Ondertussen bleek dat er zich enkele eerdere, enigszins vergelijkbare gevallen hadden voorgedaan. Hoe Overleef ik…? is een serie boeken van Francine Oomen (die ook wordt uitgegeven door Querido) en waar een tv-serie bij is gemaakt door de AVRO. Hoe Overleef Ik…? had een sterke participatieve online component (www.hoeoverleefik.nl) als onderdeel van het geheel, opgezet door Querido in nauwe samenwerking met Francine Oomen. Deze omgeving was al in volle bloei toen de tv-serie van start ging. Rondom de serie is door de AVRO een aparte, eveneens succesvolle webomgeving (www.hoeoverleefik.avro.nl) gebouwd, voor participatie die vanuit de tv-serie werd aangereikt.

Kika & Bob is een animatieserie van Submarine, met een complementair participatief online gedeelte onder de vlag van de NTR (www.kikaenbob.nl). Daarnaast zijn er Kika & Bob boeken en binnenkort een PC spel. De online verkoop van Kika & Bob producten door producent Submarine mag niet gebeuren vanuit de online omgeving die bij de tv-serie hoort, maar vindt plaats via www.kikaenbob.com.

Met betrekking tot het Rintje project leek de voorlopige conclusie gerechtvaardigd dat een transmediaal project waarin een tv-serie bij een publieke omroep een rol speelt, en waarin een private partij ook enige inkomsten zou willen genieten via een webomgeving, in Nederland niet eenvoudig te realiseren is.

Model twee: private financiering

Voor Rintje werden vervolgens mogelijkheden onderzocht voor louter private financiering. WPG uitgevers, de Nederlands-Belgische moedermaatschappij van Querido, bleek al enige tijd te werken aan een ‘appstraat’ op digitale-kinderboeken.nl. De ontwikkelaars van WPG vonden Rintje een leuk en interessant merk voor een uitgebreide, interactieve app. Dat zou betekenen dat het gratis toegankelijke, online gedeelte in omvang zou afnemen ten gunste van een groter aantal apart te verkopen apps met specifieke Rintje content.

Rechtentechnisch zou dit redelijk overzichtelijk zijn omdat Querido de Rintje boeken al uitgeeft. Rintje digitaal zou op dezelfde manier ook door Querido worden beheerd. Dit zou een geheel privaat gefinancierd project opleveren, waardoor het opzetten van een webwinkel voor de apps en bijbehorend verdienmodel geen juridische problemen oplevert.

De financiële schaal, en daarmee een aantal aspecten van inhoudelijke en artistieke ambitie, zou wel aanzienlijk kleiner moeten zijn dan in het oorspronkelijke plan, want alle investeringen zouden zich via de verkoop van de apps en andere merchandise moeten kunnen terugverdienen, ook als verder niet naar aanzienlijke commerciële winst wordt gestreefd. Het businessmodel voor deze digitale versie van Rintje is nog niet uitgewerkt en het project is nog in ontwikkeling.

Conclusie

• Publiek-private financiering: een transmediaal project waarbij een publieke omroep betrokken is en waaruit een privaat bedrijf inkomsten zou willen genereren is niet (eenvoudig) te realiseren. Bovendien is de Nederlandse regelgeving met betrekking tot een dergelijke samenwerking ondoorzichtig. 


• Private financiering: een geheel privaat gefinancierd transmediaal project is juridisch gezien geen enkel probleem. Businessmodellen die op kleinere schaal werken zullen echter nog moeten worden getoetst.

Het onderzoekstraject naar een transmediale wereld voor Rintje is onderdeel van het onderzoek 'Transmediaal Werken in Nederland' door Virtueel Platform. De bijbehorende publicatie verschijnt in oktober 2012. Meer online artikelen over transmedia vind je in het dossier: virtueelplatform.nl/themas/transmedia/