Joris Hoebe over Transmedia en Immersive Storytelling

Met een transmediaproject wordt een verhaalwereld gecreeërd die je als gebruiker via verschillende media kan betreden en beleven. Volgens Joris Hoebe is het een onvermijdelijke vorm voor het vertellen van verhalen:

“Het publiek verwacht momenteel dat een verhaal - zoals een televisieserie - online of op een ander platform door blijft lopen. Binnen veel creatieve sectoren is men op zoek om de kunst van transmedia te begrijpen en de mogelijkheden te verkennen."

"Bij Spektor proberen we dit in de praktijk op allerlei manieren te onderzoeken, met kleine en grotere projecten. Zo komen we steeds iets dichter bij de essentie van transmedia.”

Katía Truijen ging voor Virtueel Platform langs bij Spektor en sprak met Joris Hoebe over de kansen en knelpunten van transmediaprojecten.

Een verhaal regisseren via andere platforms

Joris studeerde af als regisseur aan de filmacademie en richtte samen met Tim Murck het verhalenbureau Spektor Storytelling op. Daarnaast leiden ze de low-cost filmproductietak Suitcase Cinema waarmee ze alle videocontent maken, en promoten ze samen met Romke Faber de 5D Immersive Design conferentie.

Joris: "Ik was altijd gefascineerd door beeld en wilde maar al te graag ondergedompeld worden in film. Transmediaprojecten doen dit op een nog hoger niveau, want in een transmediaal verhaal kan het publiek actief participeren. Als filmregisseur leer je om je visie heel gericht te managen. De cameraman, de scenarist en de acteurs zijn allemaal onderdeel van het verhaal dat je wilt vertellen. Bij een transmediaproject zit je met nog veel meer verschillende partijen en disciplines aan tafel. We werken met mensen uit de gamesindustrie, met ARG (alternate reality game) designers, app- en webbouwers, social media experts, filmmakers en live event organisatoren.

immersive storytelling mandala van 5D immersive design

5D immersive design is een netwerk van multidisciplinaire makers die geïnteresseerd zijn in immersive storytelling: het bouwen van uitgebreide verhaalwerelden. Deze mandala laat het productieproces van zo'n verhaalwereld zien.

Joris: "Elk platform an sich is zoekende naar wat transmedia nu precies kan en is, maar weinigen zien nog de totaalmogelijkheden. Bij Spektor zijn we er nu achter dat dat precies is wat onze rol is, namelijk platforms bij elkaar krijgen en het proces van een transmediaproject regisseren. Zo voeren we de regie over het verhaal via de andere platforms. Vroeger maakte ik filmpjes en deed ik alles zelf, van het camerawerk tot de montage. Ik heb veel games gespeeld en geëxperimenteerd met social media. Door die ervaring is het nu makkelijker om andere platforms aan te sturen."

Het publiek participeert

In het kantoor van Spektor wordt er gebrainstormd over online karakters uit een serie. Hoe activeer je je publiek om te reageren en deel te nemen aan een verhaal?

Joris: "Onze medewerkers zijn vooral bezig met interactie en game mechanics, met als doel om mensen mee te voeren en te activeren. Enkele van onze stagairs doen onderzoek naar de participatie van het publiek. Ze onderzoeken vragen als: wanneer komen mensen in beweging en wat stoot ze af? We gebruiken hiervoor onze eigen projecten als case study."

Feuten (foto: BNN)

"Zo hebben we net de virtuele studentenvereniging H.S.C. Mercurius opgericht, die onderdeel is van de BNN televisieserie Feuten. Je kunt lid worden via Facebook, maar moet eerst door een ontgroeningsfase. We organiseren live events waar je karakters kunt tegenkomen en een feest waar je als lid wordt geïnaugureerd. We willen transmedia en ARG op deze manier naar een breder publiek trekken. Het project is voor veel mensen een eerste aanraking met transmedia. We hopen zo weer een stap verder te zijn in het laten zien van wat er mogelijk is."

"Ondertussen brengen we het deelnemende publiek in kaart. Waar komen onze volgers vandaan? Wat willen en kunnen we met deze leden en - misschien wel het meest interessant - nemen ze zelf het initiatief om nieuwe ervaringen te starten? Dat gaan we testen."

De ethische vraag: vertel je het publiek dat het fictief is?

"Een heel andere kwestie met betrekking tot het publiek is een ethische vraag: vertel je mensen dat iets fictief is? Wat als realiteit en fictie steeds meer verweven raken? Mensen willen niet in de maling genomen worden, maar willen wel 'immersed' worden in een andere verhalenwereld. Deze scheidslijn is steeds weer ingewikkeld en per project anders."

A good story sells itself

Op de website van Spektor staat dat een goed verhaal zichzelf verkoopt. Om transmedia duidelijk te maken, vergelijkt Joris het graag met religie: "Wat mij betreft is religie, welke dan ook, de meest geslaagde transmediacampagne ooit. Mensen kleden zich op een bepaalde manier, geven geld, vechten oorlogen, bouwen kerken, zorgen voor mensen en discrimineren anderen, allemaal voor het verhaal. Transmedia gaat over het bouwen van zo’n uitgebreide verhaalwereld dat mensen erin kunnen verdwalen. Dat is wat mensen het liefste willen, ze willen zelf op onderzoek uitgaan en daarvoor beloond worden. Onze focus ligt op het creëren van zulke verhaalwerelden."

Religie is de meest geslaagde transmediale campagne ooit

"In feite is Spektor een modern reclamebureau, of eigenlijk een reclamemarketingbureau voor inhoud, ervaringen en verhalen. We brengen een product, een idee of concept via een verhaal aan de man. We zijn oorspronkelijk filmmakers, theatermakers, schrijvers en acteurs, en enorm goed in het bedenken van verhalen. Wanneer we een idee hebben uitgewerkt stappen we naar partijen die willen aanhaken. Wanneer het een authentiek en mooi verhaal betreft, worden mensen vanzelf enthousiast en wil iedereen graag meewerken."

voorlees flashmob Misschien Wisten Zij Alles

Misschien wisten zij alles

Een voorbeeld van zo'n mooi en authentiek verhaal is 'Misschien Wisten Zij Alles', de verzameling dierenverhalen van Toon Tellegen. Joris: “De verhalen van Toon Tellegen bieden enorm veel hoop, troost, liefde en warmte in een wereld die dat op dit moment vaak ontbeert. Een jaar of vier geleden kreeg ik het idee om ze te verfilmen. Dat was precies op het moment dat YouTube groot werd. Mensen keken steeds meer naar steeds kortere content, zowel mobiel als online. We begonnen te fantaseren over nieuwe vormen om de verhalen te vertellen."

"Dit werd het begin van ons bedrijf Spektor (vernoemd naar het diertje op de maan, waar de dieren in het bos niet in geloven). We waren al transmediaal bezig toen we voor het eerst van de term hoorden. Met dit project, dat we nog steeds aan het ontwikkelen zijn met de uitgever, onderzochten we hoe we de inhoud zo sterk mogelijk konden laten aansluiten bij de beschikbare platforms."

“Op dit moment proberen we een actieve groep fans te creëren. We vragen mensen om liedjes te schrijven of verhalen voor te lezen en hiervan video's online te zetten. Op de Dam was er een voorlees-flashmob en je kan het project volgen via Facebook en Twitter.

Eerste storyboard voor Misschien Wisten Zij Alles

Obstakels in het medialandschap

Hoewel een transmediale aanpak in de praktijk steeds meer voorkomt, is de infrastructuur en het Nederlandse medialandschap er volgens Joris nog niet op ingesteld.

"De grootste obstakels bij het opzetten van een nieuw project is het vinden van geld en het ontbreken van bewezen businessmodellen. De Nederlandse kunst- en cultuurfondsen zijn niet op transmediaprojecten ingericht. Fondsen zouden een deel van hun budget beschikbaar moeten stellen voor een gezamenlijk transmediapotje. Per project geef je dan aan welke disciplines worden ingezet, zodat het geld voor de film bij het Filmfonds vandaan komt et cetera."

"Uiteindelijk lijkt het mij onvermijdelijk dat er één gezamenlijk fonds komt waar alle platforms en disciplines vertegenwoordigd zijn. Als je nu een graphic novel of een online platform wilt maken bij een film, dan kun je alleen afzonderlijke subsidies aanvragen. Omdat de fondsen het idee van een transmediaproject vaak nog niet begrijpen, worden essentiële onderdelen afgekeurd, terwijl andere subsidies wel worden verstrekt."

"Ondanks het feit dat de creatieve industrie een van de topsectoren in Nederland is, treft de overheid anti-regelingen. Hoewel we graag voor de publieke omroepen willen werken mogen ze weinig online activiteiten ondernemen en nauwelijks met sponsors werken. Voor ons is dat de doodsteek. Wij zien daarom veel meer kansen bij de commerciëlen en het bedrijfsleven."

We zullen naar een model of systeem moeten waarbij publieke en private partijen veel meer gaan samenwerken

"Ook de opleidingen in Nederland moeten zich op dit gebied verder ontwikkelen. Op de filmacademie geef ik scenaristen les over het schijven voor nieuwe media. Ik geloof dat het nodig is om zoveel mogelijk kennis en contacten te delen om vooruit te komen. Juist daar zit nu het conflict. Er ontstaat een kloof tussen mensen en partijen die wel en niet durven te delen. Uiteindelijk is een deeleconomie onvermijdelijk en zullen we naar een model of systeem moeten waarbij publieke en private partijen veel meer gaan samenwerken."

Joris Hoebe op het Spektor kantoor

Pionieren op onontgonnen terrein

Ondertussen is het voor Spektor interessant om juist aan het begin van transmedia als discipline te staan. "Het zijn spannende tijden, maar wel met heel veel kansen. Omdat transmediaal werken nog niet zo helder is gedefinieerd en er nog geen standaard formats zijn, begeven we ons op onontgonnen terrein. We zijn enorm aan het pionieren."

"In het boek The Art of Immersion vertelt Frank Rose over transmedia als nieuwe kunstvorm. Toen film werd uitgevonden werden er toneelstukken verfilmd. Pas jaren later begon de camera te bewegen en werd er een eigen filmtaal ontwikkeld. In dat stadium zijn we nu met transmedia: de ontwikkeling van een eigen taal. Nu vertalen uitgeverijen nog één op één hun publicaties naar een e-book, in de veronderstelling dat ze een nieuwe stap zetten. Dat is natuurlijk zonde, want er is veel meer mogelijk."

Auteur: Katía Truijen