Tom Heene: 'Met DarkMatr wil ik dat mensen een poëtische dialoog aangaan met het web'

​DarkMatr is een interactieve installatie waarin je als gebruiker contact maakt met data, met het web. Maker Tom Heene onderzoekt de relatie tussen data en menselijke betrokkenheid bij die informatie.

Stefan Schoorl (Virtueel Platform) interviewde Tom Heene in zijn tijdelijke werkplaats in Brussel. Virtueel Platform ontvangt Tom Heene op 8 november bij de tweede editie van How Do You Do tijdens de Creative Media Days in Gent.

SS: Hoe ben je gekomen tot het project DarkMatr?

TH: "Voordat ik aan DarkMatr begon, had ik al een aantal dingen gedaan. Ik ben begonnen met een project waar dans en videoprojectie samen kwamen. Dat is een project van ongeveer 10 jaar geleden. We gebruikten toen de projector als enige lichtbron.

Vervolgens ben ik bij iMal, het Centrum voor Digitale Cultuur en Technologie, terecht gekomen en heb ik deelgenomen aan een aantal workshops over digitale technologie.

Daarna hebben we een heel groot project gedaan: Salt Lake. Daaruit is DarkMatr ontstaan. Ik heb een dossier ingediend bij het IBBT en die is goedgekeurd en heeft een budget gekregen. DarkMatr is een Art&D project, een initiatief dat in het leven is geroepen om een combinatie te maken tussen kunst en wetenschap.

De eerste versie was in samenwerking met wetenschappers van Leuven en Gent en de bedoeling was om met silhouetten te werken, maar dan op ware schaal, als interface. In Salt Lake hebben we via een infraroodcamera gewerkt. Je eigen lichaam wordt zo gevisualiseerd. Dat werkt vrij immersief, je identificeert jezelf ermee en je wordt geabsorbeerd door het scherm.

Ik was geïntrigeerd door wat er gebeurt als je geen muis meer hebt om informatie te zoeken. Hoe is de ervaring als je je hele lichaam gebruikt om te zoeken en je meer betrokken bent met de informatie die je aan het zoeken bent. Het is te vergelijken met het kijken van een film. Je komt in een wereld terecht en identificeert je met een personage. Je wordt meegesleept in het narratief."

SS: Kun je wat vertellen over de techniek achter DarkMatr?

TH: "Het is een installatie die is gemaakt om te interacteren met het scherm. De inhoud is een puur tekstuele, intellectuele uitwisseling. Citaten worden gereproduceerd van het net. Het idee is dat die citaten een zekere intelligentie van het net kunnen vertegenwoordigen. De citaten kunnen van filosofen, uit films of van gewone mensen zijn.

DarkMatr gebruikt het silhouet van de gebruiker als interface om te interacteren met data. Het scherm toont een wolk vol citaten, daar glij je over met je handen. Je maakt combinaties. Als je met meerdere bent kan je in het ideale geval samen interacteren.

Het idee is om te ontdekken of je een poëtische dialoog kan aangaan waardoor je het gevoel hebt dat je aan het praten bent met het net. Ik wil hiermee uitzoeken of dit werkt en in hoeverre die interactie, die dialoog werkt."

SS: Is DarkMatr een reactie op de afstandelijkheid en abstractie van het internet?

TH: "De naam DarkMatr komt voort uit het idee van de wereldgemeenschap die van alles op het web plaatst. De vraag is wat je doet met al met dat materiaal. Kunnen we het web beschouwen als menselijk intelligent wezen, als een brein die alle data heeft opgeslagen, in plaats van dat het koud en onbereikbaar is? Kunnen we de zwarte materie die daartussen ligt bereikbaar maken? DarkMatr gaat over een dialoog aangaan met iets dat leeft. De immersie wordt daardoor sterker.

Wat je tussen de data vindt, is het bloed dat de materie levendig maakt. In de tweede versie hebben we ons volledig toegelegd op tekst, filosofische citaten die mensen op het net droppen en je zou daarmee moeten kunnen communiceren als een soort chatbot. Je maakt met je lichaam combinaties van woorden en zinnen, waarna je een reactie krijgt van het scherm."

Wat je tussen de data vindt, is het bloed dat de materie levendig maakt

SS: Wat was je doel/verwachting toen je het project begon?

TH: "Compleet naïef. Ik wilde een groot scherm van 6 meter waar verschillende mensen met elkaar kunnen interacteren en interacteren met het net. Je hebt altijd beperkingen, het is alsof wij altijd meer willen dan technisch is ontwikkeld. In de eerste instantie heb ik de wereld afgebeld voor een thermische camera. Uiteindelijk maken we gebruik van de Microsoft Kinect."

SS: Hoe heeft het project zich ontwikkeld?

TH: "De eerste versie was zonder Kinect, maar met een thermische camera. Het is een grafische zoektocht geweest naar welke omgeving het meest geadapteerd is aan de data. We hebben toen veel met foto's en beelden gewerkt en dat werkte heel chaotisch.

Nu is de ploeg kleiner en gestructureerder. De eerste versie was erg experimenteel. Nu hebben we de beelden eruit gehaald. Wat we eigenlijk doen is woorden opbreken in zinnen en woorden in letters. En de letters worden ook de deeltjes die beelden gaan vormen. Waardoor je in een grafische wereld terecht komt die vorm wordt gegeven door lettertjes. Ik zie het als een verpersonificatie van het web."

SS: Zie jij het werk meer als kunstwerk, als onderzoek of vindt je gebruikerservaring het belangrijkst?

TH: "Ik noem mijzelf niet graag kunstenaar. Dus ik beschouw dit als een zoektocht naar de mogelijkheden. Ik zou eigenlijk het liefst willen blijven experimenteren, maar dat kan niet, je moet ergens een punt zoeken. Voor mij is het echt experimenteren. Het is aan andere mensen om dat kunst te noemen.

Bestaande dingen moeten afgebroken worden, om nieuwe dingen te bouwen

Ik vind het het belangrijkst om de gebruiker de meest interessante ervaring geven. De techniek gebruiken en openbreken is erg belangrijk. Naar de essentie gaan, zoals Duchamp heeft gedaan. We hebben de behoefte om de instrumenten die we kunnen gebruiken om die open te breken en er iets nieuws mee te doen. Daarom kan het heel technisch en onbereikbaar lijken. Het is essentieel dat dat gebeurt. Bestaande dingen moeten afgebroken worden, om nieuwe dingen te bouwen.

We zijn nu halverwege met het proces. In maart willen we de installatie gaan testen met het publiek."

SS: Heb je nog tips voor jonge makers?

TH: "Als je de mogelijkheid krijgt om een programmeertaal te leren, doe dat dan. Doe mee met de ontwikkeling van open source. En blijf voortdurend leren. Het is belangrijk om voortdurend zoeken naar nieuwe contacten, andere disciplines en houd zo'n breed mogelijk interesse. Je moet veel buiten je eigen kaders kijken, voortdurend nieuwe input zoeken. Zo blijf je fris."

How Do You Do 2012

Meer weten over Tom Heene, zijn nieuwe speelfilm en DarkMatr? Kom dan naar How Do You Do op 8 november tijdens de Creative Media Days in Gent. Naast Tom Heene zijn er nog zo'n 40 andere digitale helden die je in real life kan ontmoeten! Kijk voor meer informatie over How Do You Do op: www.howdoyoudo2012.nl.